18 vị La Hán chùa Tây Phương – Tâm linh cửa Phật

Chùa Tây Phương ở huyện Thạch Thất, tỉnh Hà Tây là một công trình kiến trúc cổ nổi tiếng và là một trung tâm Phật giáo của vùng. Trong chùa cất giữ rất nhiều tượng cổ quí giá trong đó đặc biệt có các pho tượng La hán đặt ở hành lang chùa. Ngoài giá trị tâm linh, những pho tượng này còn là những tác phẩm điêu khắc cổ nổi tiếng bật nhất của Việt Nam.

Các vị La Hán ở chùa Tây Phương

1. Tôn Gỉa Ca Diếp

– Theo như truyện Phật viết, tôn giả ca diếp là con một gia đình Bà La Môn, song từ bỏ dòng dõi để tu theo Phật. Trước khi xuất gia ông làm thợ kim hoàn nên tượng ông có nhiều trang sức. Tượng của ông được đặt ngay trên bàn thờ chính điện.

2. Tôn Gỉa A Nan

– Ông là người có trí nhớ tốt vì thế ông có thể đọc lại được hết tất cả các bộ kinh của Phật, nên tượng của ông được tạc có cầm một quyển sách, ông còn được xem như là tượng trưng cho các vị thánh hiền .

3. Thương Na Hòa Tu

– Là một nhà truyền giáo lớn của Phật giáo thời sơ khải. Sự nghiệp của ông gắn liền với một câu chuyện mang đậm tính chất triết lí với người học trò Ưu Ba Cúc Đa.

4. Đề Đa Ca

– Sự nghiệp của vị sư tổ này thường được biết đến với những câu chuyện đầy ý nghĩa về việc truyền lại y bát cho người kế nghiệp là Di Gía Ca.

5. Di Gía Ca

– Là người truyền bá Phật pháp ở nhiều vùng đất khác nhau. Tượng của ông được tạc với vẻ mặt đầy ngạc nhiên như có gì trước mắt , hay đang tranh luận với ai điều gì. Đây là một trong những pho tượng đầy cảm xúc sống động nhất.

6. Ưu Ba Cúc Đa

– Là đệ tử của Thương Na Hòa Tu , theo tương truyền mỗi khi cứu độ được một người ông bỏ một thanh tre vào trong hang đá, về sau hang đá đầy đến nóc. Tượng của ông được tạc với thế dáng ngồi nhấp nhỏm, tay trái cầm một quyển sách tay phải cầm một thanh tre.

7. Bà Tu Mật

– Sư tổ Bà Tu Mật khi chưa xuất gia được biết đến là một người thích kết giao bạn bè, thơ ca, uống rượu, ăn mặc lịch sự. Tượng của ông cao 1.65 mét và có hình dáng của một người cao tuổi, đứng thẳng, mắt lim dim, đầu buộc dây, cổ tay đeo vòng, miệng đang há ra như đang chào hỏi một ai đó.

8. Phật Đà Nan Đề

– Sư tổ của Phật Đà Nan Đề là một người giỏi biện luận, giỏi ăn nói, thích sống thoải mái. Tượng của ông được tạc với khuôn mặt đầy vẻ hoan hỉ ung dung tự tại, tay cầm một cây rái tai, quần áo xuề xòa buông thõng.

9. Phục Đà Mật Đa

– Tương truyền sư tổ của Phục Đà Mật Đa là một người không nói đến 50 tuổi, không đi ra khỏi nhà nên không biết không nghe điều gì hay cả cho đến tận khi Phục Đà Mật Đa đến thuyết pháp. Do đó tượng của ông được tạc với khuôn mặt mang vẻ hoan hỉ vì lần đầu mới ngộ giáo lí khi đó tuổi ông cũng đã cao

10. Hiệp Tôn Gỉa

– Vị La Hán luôn tu hành vfa du hành không biết sự ngừng nghĩ,  chưa bao giờ đặt lưng ngủ. Truyền thuyết kể khi ông đứng tựa ở một gốc cây thì nhận ra chú bé từ xa sẽ là một bậc thánh nhân, ông đã thuyết pháp cho chú bé ngay dưới gốc cây, về sau chú bé trở thành bậc vị La Hán thứ 11.

11. Phú Na Xạ Da

– Vị La Hán này không được nhắc đến việc tạc tượng, nên từ vị thứ 10 chuyển sang vị thứ 12.

12. Mã Linh

– Theo truyền thuyết tương truyền rằng có cả thuyết pháp cho giới con vật, tượng của ông được tạc ở vị thế đang truyền thuyết pháp cho giới rồng.

13. Ca Tỳ Ma La

– Tương truyền lại rằng, có lần một con mãng xà quấn quanh người ông muốn ăn thịt ông, nhưng tổ thuyết pháp khiến mãng xà cũng cung kính ngưỡng mộ, và sau đó chỉ cho ngài một bậc thánh nhân còn ẩn mình trong rừng sâu đó chính là vị La Hán thứ 14.

14. Long Thụ

– Ngài là 1 trong 4 vị thánh triết Phật giáo Ấn Độ, ngài là tác giả của bộ Trung Quán Luận và bộ Kinh Hoa Nghiêm nổi tiếng. Phật tử cho rằng khin ngài nói pháp là sự chuyển luân lần thứ 2, về sau coi ngài ngang hàng một vị Đại Bồ Tát, một vị Phật sống. Thế nên trong 18 vị La Hán thì chỉ duy nhất vị này được ngồi trên tòa sen, và cũng là tượng duy nhất có nhục khế trên đỉnh đầu.

15. La Hầu La Đa

– Xuất thân trong một gia đình trưởng giả giàu có. Tượng được tạc với dáng vẻ suy tư khổ não, tượng duy nhất đội khăn nhà giàu trên đầu, cầm gậy thể hiện uy thế, móng tay rất dài, và trình độ điêu khắc các ngón tay đạt ở trình độ tuyệt hảo.

16. Ca Na Đề Bà

– Không được nghe nhắc tới.

17. Tăng Gìa Nan Đề

– Được tạc trong tư thế ngồi thiền bên bờ sông, kiểu ngồi thiền của ngài rất đặc biệt, không như ngồi thiền thông thường mà là dáng ngồi như đang trò chuyện với ai đó.

18. Gìa Đa Xá Đa

– Khi con nhỏ vẫn thường hay mang một cái gương theo để soi lấy chính bản thân mình, đến khi đắc đạo vẫn mang theo chiếc gương bên mình. Dang vẻ được tạc tượng là một dáng đang bước đi tay cầm chiếc gương tròn quay về phía sau.

19. Cưu Ma La Đa

– Là vị thứ 4 trong 4 vị thánh triết Phật giáo. Tương truyền rằng vị này trước kia là một vị tu tiên trên trời vị bị phạm lỗi lầm nên phải bị xuống cõi người.

20. Xà Dạ Đa

– Trí tuệ thâm sâu cao siêu, được tạc với một hình dung rất cổ quái: thân thể gầy gò dơ xương, tay đang cầm cái que gãi lưng có vẻ rất khó chịu khổ sở.

Nếu các tượng phật khác ở hình dáng ngồi trên tòa hoa sen thì các vị La Hán ở chùa Tây Phương lại có các dáng đứng khác nhau. Các nghệ nhân vô danh đã thổi hồn vào trong các pho tượng này hơn các pho tượng khác về vấn đề triết lí nhân sinh.