Những bài thơ hay nhất của Nguyễn Khoa Điềm

Nguyễn Khoa Điềm còn có tên gọi khác là Nguyễn Hải Dương, ông sinh năm 1943 tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế. Nguyễn Khoa Điềm là một nhà thơ, nhà chính trị nổi tiếng ở Việt Nam. Sự nghiệp văn học của Nguyễn Khoa Điềm bắt đầu từ khi ông vào miền Nam hoạt động phong trào học sinh, sinh viên Huế, ông bắt đầu xây dựng cơ sở Mặt trận Giải phóng miền Nam Việt Nam, viết báo, làm thơ,…

Thơ Nguyễn Khoa Điềm giàu cảm xúc và trí tuệ nhân văn, thơ ông không chỉ là sản phẩm của một trí tuệ giàu có, một tư duy sắc sảo mà nó còn là sản phẩm của một tấm lòng, một trái tim cho nên nó có sức lay động mạnh mẽ từ sâu trong tâm hồn người đọc. Đọc qua những bài thơ hay nhất của Nguyễn Khoa Điềm để cảm nhận cái hay trong từng lời thơ của ông.

Những bài thơ hay nhất của Nguyễn Khoa Điềm trong tập thơ “Đất và khát vọng” (1972 – 1974)

1. Đất nước

Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa…” mẹ thường hay kể
Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn
Đất Nước lớn lên khi dân mình biết tròng tre mà đánh giặc
Tóc mẹ thì bới sau đầu
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn
Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng
Đất Nước có từ ngày đó…

Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm
Đất là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”
Nước là nơi “con cá ngư ông móng nước biển khơi”
Thời gian đằng đẵng
Không gian mệnh mông
Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ
Đất là nơi Chim về
Nước là nơi Rồng ở
Lạc Long Quân và Âu Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng
Những ai đã khuát
Những ai bây giờ
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu chuyện mai sau
Hằng năm ăn đâu làm đâu
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ
Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước
Khi hai đứa cầm tay
Đất Nước trong chúng mình hài hoà nồng thắm
Khi chúng ta cầm tay mọi người
Đất nước vẹn tròn, to lớn

Mai này con ta lớn lên
Con sẽ mang đất nước đi xa
Đến những tháng ngày mơ mộng
Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó san sẻ
Phải biết hoá thân cho dáng hình xứ sở
Làm nên Đất Nước muôn đời…
*
Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái
Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại
Chín mươi chín con voi góp mình dựng Đất tổ Hùng Vương
Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm
Người học trò nghèo giúp cho Đất Nước mình núi Bút, non Nghiên.
Con cóc, con gà quê hương cùng góp cho Hạ Long thành thắng cảnh
Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm
Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi
Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha
Ôi Đất Nước sau bốn ngàn năm đi đâu ta cũng thấy
Những cuộc đời đã hoá núi sông ta…

Em ơi em
Hãy nhìn rất xa
Vào bốn ngàn năm Đất Nước
Năm tháng nào cũng người người lớp lớp
Con gái, con trai bằng tuổi chúng ta
Cần cù làm lụng
Khi có giặc người con trai ra trận
Người con gái trở về nuôi cái cùng con
Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh
Nhiều người đã trở thành anh hùng
Nhiều anh hùng cả anh và em đều nhớ
Những em biết không
Có biết bao người con gái, con trai
Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi
Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Không ai nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước
Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng
Họ truyền lửa cho mỗi nhà từ hòn than qua con cúi
Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói
Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân
Họ đắp đập be bờ cho người sau trông cây hái trái
Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm
Có nội thù thì vùng lên đánh bại
Để Đất Nước này là Đất Nước Nhân dân
Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao thần thoại
Dạy anh biết “yêu em từ thuở trong nôi”
Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội
Biết trồng tre đợi ngày thành gậy
Đi trả thù mà không sợ dài lâu
Ôi những dòng sông bắt nước từ lâu
Mà khi về Đất Nước mình thì bắt lên câu hát
Người đến hát khi chèo đò, kéo thuyền vượt thác
Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi
Người dạy ta nghèo ăn cháo ăn rau
Biết ăn ớt để đánh lừa cái lưỡi
Cái cuốc, con dao, đánh lừa cái tuổi
Chén rượu đánh lừa cơn mỏi, cơn đau
Con nộm nang tre đánh lừa cái chết
Đánh lừa cái rét là ăn miếng trầu
Đánh lừa thuồng luồng xăm mình xăm mặt
Đánh lừa thằng giặc là chuyện Trạng Quỳnh
Nhưng lạ lùng thay, nhân dân thông minh
Không hề lừa ta dù ca dao, cổ tích
Ta lớn lên bằng niềm tin rất thật
Biết bao nhiêu hành phúc có trên đời
Dẫu phải khi cay đắng dập vùi
Rằng co Tấm cũng làm về hoàng hậu
Cây khế chua có đại bàng đến đậu
Chim ăn rồi trả ngon ngọt cho ta
Đất đai cỗi cằn thì người sẽ nở hoa
Hoa của đất, người trồng cây dựng cửa
Khi ta đến gõ lên từng cánh cửa
Thì tin yêu ngay thẳng đón ta vào
Ta nghẹn ngào, Đất Nước Việt Nam ơi!…
*
Ta lớn lên khao khát những chân trời
Những mảnh đất chân mình chưa bén được
Những biển khới chứa mặt trời đỏ rực
Những ngàn sao trôi miết giữa màu xanh
Ôi có cách gì ta được ngắm những bình minh
Buổi vũ trụ chớp bùng nên sự sống
Và ánh sáng trên chiếc xe vàng chuyển động
Bỗng một ngày ấm áp kể ta nghe
Về những con ngươi của thiên thể xa xôi
Muốn bầu bạn với con người Trái đất
Ôi phút đó ta vùng lên ngây ngất
Muốn ôm choàng hết tất cả trời mây
Trái tim tay nặng trĩu những mê say
Sẽ gieo xuống làm âm vang mặt đất…

Nhưng em ơi, cái điều trông đợi nhất
Vẫn những gì có thể có hôm nay
Từ hôm nay, trên mảnh đất ta đây
Ta nắm nó như sợi mây vững chãi
Rồi rút dần từ cánh rừng vĩ đại
Của cuộc đời hằng nuôi dưỡng chúng ta
Và diệu kỳ thay! Ta bỗng loá bất ngờ
Ta đã thấy cuộc đời vô hạn
Giữa đất đai, nhân dân, bè bạn
Ta tìm ra ánh sáng của Con Người
Những Con Người làm sông núi sáng tươi…
*
Những địa danh trôi từ thuở xa xôi
Trôi bằng máu và trôi bằng nước mắt
Đã đọng lại thành tên ngươi, tên đất
Bao năm rồi suốt mặt pha, triền sông
Nhưng không có con người nào đã trôi hết sâu nông

Bằng những người dân miền Tây nghèo khổ
Đây không biển thì rừng làm biển cả
Một biển xanh với cồn sóng ngút trời
Họ bám mình vào tấm rẫy nổi trôi
Rồi gục chết dưới màu xanh vĩnh viễn
Cuộc đời họ mênh mang bất định
Chỉ đó nghèo bám riết lấy màu da
Ôi mây trắng ngang đầu, gió dưới rừng xa
Đất Nước ở đâu? Đâu là Đất Nước?
Kờ-ruồng Kù tiệt!
Tiếng suối hay tiếng chim?
Tiếng người hay tiếng chiêng?
Tiếng đá lăn, cây đổ?
Thác gào hay đá nổ?
Kờ-ruồng Kù tiệt!
Kờ-ruồng Kù tiệt!
Đất Nước! Đất Nước!
Đất Nước trên miệng ta rồi
Trong tim ta mang
Trên chân ta bước
Đất Nước! Đất Nước!
Cả núi rừng thét lên đồng loạt!
Đó là năm dưới thời giặc Pháp
Chúng hất hàng chục chòi Ta-ôi ra khỏi bản đồ
Đẩy họ vào những cánh rừng xanh không Tổ quốc
Chính lúc đó
Lửa đã cháy lên!
Lửa ngàn đời từ mỗi bếp cháy lên!
Đốt nhà! Ta đốt hết nhà!
Địu con lên lưng vác giáo lên vai
Đánh trăm chiếc cồng xuyên thủng núi
Mắt người già quắc lên cho đàn trẻ theo
Ta đạp rừng nhằm phía Đông bươn tới!
Ôi ta về nguồn! Về nguồn!
Kờ-ruồng Kù tiệt!
Kờ-ruồng Kù tiệt!
Đất Nước! Đất Nước!
Ôi ta về theo Đất Nước
Ta không chịu làm người dân không Đất Nước
Không Việt Nam
Biển rừng gào lên như muốn níu chân ta
Biển rừng không cuốn ta vào vô định nữa
Ta làm con suối rừng biết tìm sông mà tới
Ta làm con nai biết tìm lối mà về
Mặt trời mọc, mặt trời chỉ hướng
Ôi lòng ta có mặt trời soi sáng
Ta trở về Đất Nước Tổ tiên ơi!…
Và hôm nay
Khi bom thằng Mỹ tới
Cắt ngang những nói nhọn nhà làng
Chôn những nhà mồ vào đất bụi
Ta đánh lên tiếng cồng
Ta gọi vang rừng vang úi
Đất Nước!
Ta đánh lên tiếng chiêng cho cả Bắc Nam cùng nghe được!
Nghe tấm lòng người Tà-ôi, Pa-kô, Cà-tu
Thuỷ chung Đất Nước
Rồi ta quăng cồng dưới suối
Rồi ta chủ chiếng dưới cây
Ta đi
Trong âm vang yêu nước
Ta đi với rựa và tên
Rựa ta mài vào gỗ thành nương
Tên ta gài xuống đất thành bẫy
Thằng Mỹ vào thì xác mà để đấy!
Thằng nguỵ vào thì xác nó đừng chôn!
Cho cháu con ta, ai sau nữa, được nhìn!
Ôi Đất Nước đầu mũi dao
Đất Nước đầu mũi tên
Đất Nước đầu tiếng chiêng
Đất Nước là ngọn lửa
Đất Nước tràn lên từng đỉnh núi
Đất Nước thiêng liêng…
*
Đêm nay ta lên hết mặt sông Hồng!
Nước đánh động dưới chân ta rồi
Đất Nước
Đang gọi ta từng hồi trống thúc
Đất Nước xoáy nhào tim ta
Ký ức
Đất Nước muôn đời đang vặn mình, đang sôi…

Chúng ta là người dân miền Nam
Nhung tôi biết anh gốc gác họ Hoàng Kinh Bắc
Còn tôi họ Nguyễn tỉnh Đông
Huyết thống ta trôi trên bán đảo âm thầm
Hôm nay bỗng réo sôi từng hồi từng trận
Khi cơn lũ đang lao qua châu thổ sông Hồng!

Ta lên hết mặt đê sông Hồng!
Dẫu chỉ bằng tâm tưởng
Ở đâu đó ta không còn nhớ nữa
Sao tổ tiên ta cầm cuốc, cầm cày
Cầm giáo, cầm khiên và cất tiếng hát lưu đày
Để xa châu thổ từ độ ấy…

Ôi những gốc tre tổ tiên ta từng thấy
Vẫn còn nguyên trên bờ bãi sông Hồng
Lúa lên xanh trên những cánh đồng
Cũng có tay cha ông in vào trong lúa
Sâu thẳm quá cho đến từng mái rạ
Cũng có dáng một ngày cha ông khăn gói bước ra

Ôi những gì Người đã ước mơ
Thì bây giờ cũng thơm lá thơm hoa
Nên hôm nay chúng ta
Phải lên hết đê sông Hồng mà giữ lấy!

Đất Nước
Phải chặt tre, đóng cọc mà giữ lấy!
Đất Nước
Phải đan phên, đổ đất mà giữ lấy!
Đất Nước
Phải phá nhà, chặt cây vườn vác ra mà giữ lấy!
Đất Nước
Phải neo người xuống sông, chặn nước mà giữ lấy!
Đất Nước
Đất Nước không thể trôi được!
Máu xương, mồ mả tổ tiên đã trôi đi
Những dòng họ đã trôi đi
Nhưng hôm nay không thể nào trôi được!
Đất Nước
Đang gầm lên trong sóng gió ngất trời
Hàng chục triệu thước khối nước đang lao vào mặt đất
Cuộc xáp trận của vật chất muốn đè vật chất
Của thiên nhiên đè xuống con người
Ta vươn mình gánh lấy đất đai
Ta ném máu xương ta vào làm vật cản
Tất cả ý chí và sinh mạng
Phải được vai dựa vào vai, đùi gối lên đùi
Đẩy con đê sông Hồng tiến lên phía trước
Thắng giặc Mỹ hay thắng giặc nước
Đều nhất tề xung phong!

Sơn Tinh đang nhìn ta lo lắng đăm đăm
Cả nhân loại đang nhìn ta cổ vũ
Con cháu ta mai sau hối hả lật từng trang lịch sử
Ngợp trước con đê sông Hồng lên cao, lên cao…
Chào 4000 năm! Con đê như một cánh tay cao
Của thế trận những người làm chủ
Làm chủ cuộc đời và lướt từng đỉnh lũ
Bảo vệ miến Bắc, chi viện miền Nam!

Mẹ Việt Nam ơi!
Đêm nay con về gối đầu trên cánh tay của Mẹ
Ôi cánh tay rắn rỏi, dịu hiền
Lấm láp bùn lầy nhưng ấm áp niềm tin
Đó là hai cánh đê sông Hồng của Mẹ
Mẹ phả vào mặt con nồng nàn mùi sữa
Của những đồng xa nguyên vẹn như mùa
Con đã đi xa từ thuở ấy đến giờ
Nay bọn Mỹ còn cắt chia Đất Nước
Nhưng đêm đêm con trở về thân thuộc
Ngủ trêncánh tay Mẹ hiền từ cay đắng nuôi con
Trong tháng năm chớp bể mưa nguồn
Ru con lớn và làm người thương Mẹ…
*
Đã có một thời
Ai muốn vào châu Mỹ La-Tinh
Đến trước vịnh Ca-ra-ip
Sẽ không cần dùng địa bàn
Cứ nhìn những xác da đen
Trôi bập bềnh trên biển
Những xác da đen chỉ hướng
Đưa anh vào “mảnh vườn sau” của chủ nghĩa thực dân
Đã có một thời
Ai muốn đến Việt Nam
Cứ hteo gót những đàn ngựa phương Bắc
Hay chữ thập trên tàu buôn nước Pháp
Các bạn sẽ tìm ra Việt Nam
Bởi vì ngày ấy
Nước chúng tôi chưa có trên bản đồ thế giới
Ngôn ngữ loài người chưa biết hai chữ “Việt Nam”
Và dẫu bạn đến đây
Chỉ có những tên đô hộ phủ toàn quyền
Đứng ra tiếp bạn
Nhưng hôm nay
Bạn hãy đi theo những đoàn đi bộ tuần hành
Mang những lá cờ sao vàng
Ở Pa-ri, ở Mát-xcơ-va hay Xtốc-khôn
Bạn sẽ đến được Việt Nam tôi đó

Bởi vì Việt Nam hôm nay
Nằm giữa lòng thế giới
Nằm trong tim nhân loại
Nằm trên con đường dẫn ta tới giá trị Con Người…
Bởi vì Việt Nam hôm nay
Là Việt Nam chống Mỹ
Chúng tôi gánh trên vai hành trang nặng nề của thế kỷ
Để bạn bình tâm bước vào ngưỡng cửa Tự do…

Bạn đến đây
Đã có Bác Hồ
Và Nhân dân tôi sẵn sàng đón bạn
Dẫu Người đi vắng
Bạn có thể đến nhà Người thăm một khóm hoa
Rồi cùng nhân dân tôi trò chuyện
Nhân dân tôi đẩy tình yêu mến
Đã được Người dặn dò trước phút đi xa…

Bạn hỏi vì sao cúng tôi yêu quý Bác Hồ
Bởi vì Người là Người đầu tiên
Về với Đất Nước chúng tôi
Mang chủ nghĩa Mác-Lê nin
Chứa trong trái tim yêu nước nhất
Khi Người đặt tay lên
Hòn đất Việt Nam đầu biên giới
Thì từ đó
Đất không phải là đất nữa
Đất là chiến hào
Đất là cạm bẫy
Đất là hoa trái
Nuôi chúng tôi, che chúng tôi cầm súng lên đường!

Có Người, chúng tôi có lại Hùng Vương
Có lại dáng búp sen nghìn năm của chùa Một Cột
Và những búp sen miền Nam tận bùn lầy Đồng Tháp
Có Người, cũng đã thành thơ
Có Người, mỗi mũi tên đồng Cổ Loa
Không chịu vùi dưới đất
Không nằm yên trong viện bảo tàng
Chúng bay lên xé gió thời gian
Mở hết đường bay qua thăng trầm lịch sử
Để cắm vào đầu giặc Mỹ!
Có Người, pho Bồ Tát nghìn tay nghìn mắt
Biết toả hào quang từ hàng chục cánh tay
Có Người, pho Bồ Tát triều Lý chỉ còn đầu
Vẫn nguyên vẹn trong lòng chúng tôi nhờ búi tóc thời vua Hùng để lại
Và pho Kim Cương trên đôi chân vững chãi
Dẫu mất đầu vẫn giữ một dáng đứng Việt Nam
Đấy, Đất Nước chúng tôi đổ vỡ biết bao lần
(Cả những pho từ bi cũng không ngoài hoạn nạn
Nhưng có Người, những cái mất đi phải trả về hình dáng)
Quá khứ được nhìn từ đôi mắt Hôm Nay
Và Hôm Nay từ đôi mắt Ngày Mai
Chúng tôi sống bằng Tương lai một nửa
Bằng tình yêu vô hạn những con người
Như Hôm Nay nhìn Đất Nước cắt đôi
Chúng tôi đã thấy ngày hàn gắn…

Bởi vì Người là người đầu tiên
Yêu miền Nam trong trái tim mình
Yêu tuổi trẻ miền Nam 25 năm
Chưa có được ngày hạnh phúc

Mà Người dạy chúng tôi
Hãy bền gan đánh giặc
Dẫu phải chết cũng không khuất phục:
“Không có gì quý hơn Độc lập, Tự do!”

Chúng tôi là con cháu Bác Hồ
Có nghĩa là chúng tôi giống Bác
Những gì còn non nớt
Chúng tôi học tập để sống, chiến đấu như Người

Bởi vì Người là đất nước của chúng tôi
Mỗi sợi tóc trắng của Người đều ghi ngày gian khổ nhất
Của Đất Nước, những năm dài đánh giặc
Đôi dép của Người mòn vẹt gót
Người đã đi những ngả đường Đất Nước hành quân

Trái cà Người ăn
Cũng là trái cà nuôi người anh hùng đầu tiên – Thánh Gióng
Cây gậy Người cầm
Cũng có thể tìm trong trăm ngàn gậy vượt Trường Sơn
Ý chí của Người
Ý chí toàn dân tộc
Lý tưởng của Người
Sự sống chúng tôi mang…
Hồ Chí Minh – Việt Nam
Bạn và tôi cùng gọi
Hồ Chí Minh – Việt Nam
*
Em nghe không trái thị đã rơi xuống tay Người
Trái không chỉ rơi vì sức hút đất đai
Trái rơi vì tay Người ao ước
Khi trái chạm vào tay Người và Người ấp ủ
Thì lừng hương tay Người và Người ấp ủ
Thì Lừng hương và cô Tấm bước ra
Đi trả thù và sống Tự do…
Không rơi xuống bùn, ôi trái thị quê ta
Để bùn lấm và thành bùn vạn kiếp
Rơi vào tay Người, đó là định luật
Của đấu tranh và nhân nghĩa Việt Nam

Tuổi trẻ ơi trong sương gió tháng năm
Ta đã lớn rồi, chín đầy hy vọng
Hãy ngã xuống tay Nhân dân, hỡi sắc vàng cảu nắng
Hỡi hương thơm của nồng mặn mồ hôi..

Hãy ngã vào tay Nhân dân, đừng vãi đừng rơi
Đừng tự do, đừng hoài nghi nữa
Hãy yêu Nhân dân và nghe Người nhắn nhủ
Hãy tìm sức mạnh mình trên cơ thể Nhân dân
Nhân dân đang đi lên đội ngũ trùng trùng
Thế vô tận của nghìn năm giết giặc
Lửa đã cháy hồng hào mặt đất
Mùa chín tình yêu, mùa chín hận thù!

– Không bao giờ xương máu phải bơ vơ
Ôi sông núi nghi ngàn dặm đất
Có nghe tiếng chúng con: Xin có mặt
Nguyện làm người xung kích của quê hương
Đây tiếng hát chúng con:
Tiếng hát xuống đường!

2. Bếp lửa rừng

Bếp lửa quây quần mấy anh em
Không ai nhìn ai, chúng tôi nhìn lửa
Ở đó cháy cùng ý nghĩ
Và toả hồng trên mỗi trán say mê

Đêm Trường Sơn. Lá với nước rầm rì
Hơi đá lạnh, nép mái nhà nghe ngóng
Chúng tôi ngồi, xoè tay trên lửa nóng
Máu bàn tay mang hơi lửa vào tim

Bếp đầu hôm toả sáng hồn nhiên
Như trẻ nhỏ – lửa reo cười nhảy múa
Nổ lách tách. Bọt sôi trong lõi nhựa
Chuyện đầu tiên, vẫn chuyện một ngày.

Bếp vào đêm, còn lại dăm cây
Thân lớn nhất chụm đầu im lặng
Lửa không ngọn mà màu hồng rất đọng
Chuyện bây giờ mở suốt đời nhau.

Đất nước. Tình yêu. Mơ ước mai sau.
Tên mấy đứa đêm này không sưởi lửa
Tên dãy phố ta mơ về gõ cửa
Sâu chập chùng giữa than củi lung linh

Bỗng thấy thương nhau hơn khi vai bạn sát vai mình
Bẻ củ sắn, chia đôi điều giản dị
Bếp lửa soi một dư vang bền bỉ
Ôi Trường sơn đốt lửa mấy năm trời…

Ta vẫn nghe tim bạn đập bồi hồi
Trong ánh cuối của một ngày kháng chiến
Ta yêu phút này đây: khói, cây, những tiếng,
Cùng bạn mình, như ánh lửa kề bên

Vẫn như xưa mà như buổi đầu tiên
Ta thấy bạn và mình đều vụt lớn
Bạn đã đến những ngày ta sẽ sống
Ta cũng về thăm bạn nẻo ưu tư

Và chúng ta với sức trẻ tràn bờ
Chân bay tới những nẻo đường có giặc
Chia điếu thuốc, ngắm chấm loè quen thuộc
Lòng bập bùng những bếp lửa xa xôi

Mai ta đi. Súng vác, đạn gùi
Ta về giáp ranh. Ta tràn xuống biển
Trăm bếp lửa rải đường ra trận tuyến
Có bếp nào không bóng bạn và tôi…

3. Nỗi nhớ

– Con là đứa hay quên
Con lớn qua bao nhiêu lần áo
Con nằm biết mấy ngày đau
Con quên…
– Con chỉ nhó dài thầy dạy
Con nhớ lối đi học về
Tiếng con hát dòn ngõ vắng
Đọng vào tháng năm…
– Con là đứa hay quên
Mà mẹ thì hay nhớ
Cái áo là từ con gà mái quạ
Đẻ trứng liền hai năm
Mùa con đau là mùa chạy giặc
Em gái con mờ hai mắt
Chữa hai con là thuốc dấu, thuốc thầm…
– Mẹ ơi, mẹ thì hay nhớ
Chuyện này nối qua chuyện kia
Nỗi nhớ nhân thành nỗi nhớ
Buồn đau bạn với buồn đau
Nên mẹ nhớ nguồn nhớ cội
Riêng nỗi nhớ ba con
Có bao giờ mẹ nói
Mà tay con sâu vợi
Chạm vào trên sợi tóc hoa…
Con là đứa hay quân
Mười lăm năm xa mẹ
Sáu năm nằm chiến trường
Chỉ vì con hiểu mẹ
Chỉ vì con nhớ mẹ
Nên bây giờ ít quên ?

4. Khúc hát ru những em bé trên lưng mẹ

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội,
Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng.
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi,
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối,
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời:

– Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,
Mẹ thương a kay, mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần,
Mai sau con lớn vung chày lún sân…

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.
Mẹ đang trỉa bắp trên núi Ka–lưi
Lưng núi thì to, mà lưng mẹ nhỏ,
Em ngủ ngoan em, đừng làm mẹ mỏi.
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi,
Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng.

– Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,
Mẹ thương a kay, mẹ thương làng đói.
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka–lưi…

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.
Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng.
Thằng Mỹ đuổi ta phải rời con suối
Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông,
Mẹ địu em đi để dành trận cuối.
Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường,
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.

– Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,
Mẹ thương a kay, mẹ thương đất nước.
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ,
Mai sau con lớn làm người Tự Do…

5. Bước chân – Ngọn đèn

Tiếng chân bước rất êm
Bàn chân không để dấu
Mà bền mà nung nấu
Chân của người đi đêm
Chân của người bán đất..
Một ngọn đèn sáng lên
Cháy trong từng ánh mắt
Dây théo gai bốn mặt
Một ngọn đèn đêm đêm
Thức cho ta tìm giặc
Canh cho ta đi lên
Một ngọn đèn niềm tin
Hơn mọi nguồn ánh sáng
Mà nỗi mong của mẹ
Là ánh nhìn của em
Im lặng mà đi lên
Với tầm đèn trước mặt
Dây thép gai thì cắt
Mìn ta lần dây vương
Chân ta quen đẫm đất
Lờy chân mà nắm đường
Vấp thì ta rẽ quặt
Đau thì cố nghiến răng
Nếu chúng muốn hung hăng
Chặn đường hòng phục kích
Lấy súng mà rẽ giặc
Lấy súng mà đi lên
Vì bước chân-ngọn đèn
Không phải là khoảng cách
Của con đường chúng ta!
Xin chào mẹ, chào cha!
Xin chào em, chào út!
Cha mẹ chào các con!
Thương con muốn đứt ruột!
Ngồi lại dưới ngọn đèn
Gỡ cho con hạt đất
Vá cho anh miếng rách
Đây việc mẹ đã làm
Đây việc em đảm trách
Cả một ngày xáp giặc
Nói qua từng mũi kim.
Ngày mai mẹ xuống đường
Giành cho con mặt đất
Ngày mai dẫu còn đêm
Ngọn đèn càng sáng rực
Con lại đến trước đèn
Trong-ngoài khơi chấm lửa
Một bình minh phá kềm.

6. Xanh xanh bóng núi

Rồi ngày em hiểu anh hơn
Những câu thơ với nỗi buồn của anh
Yêu em, chưa được ngọn ngành
Nói em hết nỗi yêu mình đã yêu
Mai sau công việc bận nhiều
Chắc anh chẳng nói những điều hôm nay
Những ngày đi, nối những ngày
Thủy chung với nước, vơi đầy với em
Chỉ còn sâu thẳm êm đềm
Rừng xưa vây kín nỗi niềm đôi ta
Những chiều em ngước mắt xa
Xanh xanh bóng núi, đó là lòng anh..

7. Lời chào

Ta đã đi qua những năm tháng không ngờ
Vô tư quá để bây giờ xao xuyến
Bèo lục bình mênh mang màu mực tím
Nét chữ thiếu thời trôi nhanh như dòng sông…

Ta lớn lên bối rối một sắc hồng
Phương cứ nở hoài hoà như đếm tuổi
Như chiều nay, một buổi chiều dữ dội
Ta nhận ra mình đang lớn khôn…
*
Biết ơn những cánh sẻ nâu đã bay đến cánh đồng
Rút những cọng rơm vàng về kết tổ
Đá dạy ta với cánh diều thơ nhỏ
Biết kéo về cả một sắc trời xanh
Biết ơn mẹ vẫn tính cho con thêm một tuổi sinh thành

“Tuổi của mụ” con nằm tròn bụng mẹ
Để con quý yêu tháng ngày tuổi trẻ
Buổi mở mắt chào đời, phút nhắm mắt ra đi…

Biết ơn trò chơi tuổi nhỏ mê ly
“Chuyền chuyền một…” miệng, tay buông bắt
Ngôn ngữ lung linh, quả chuyền thoăn thoắt
Nên một đời tiếng Việt mãi ngân nga…

Biết ơn dấu chân bấm mặt đường xa
Những dấu chân trần, bùn nặng vết
Ta đi học quen dẫm vào không biết
Dáng cuộc đời in mãi dáng ta đi…

Biết ơn dòng sông dựng dáng kiếm uy nghi
Trong tâm trí một nhà thơ khởi nghĩa
Cao Bá Quát ngã mình trên chiến địa
Trăm năm rồi sông vẫn sáng màu gươm…

Trăm năm rồi ta đếm bước sông Hương
Vẫn soi thấy niềm đau và nổi giận
Khuôn mặt trẻ bỗng già trên lớp sóng
Ngẩng đầu lên, ta thấy mặt quân thù!

8. Cát trắng Phú Vang

Tôi chưa được một lần
In chân vào mặt cát
Để hiểu hết Phú Vang
Trong cát này nặng gót
Tôi chưa từng theo mẹ
Lăn dưới bánh xe cày
Để hiểu ngày đánh Mỹ
Chiến lũy là cát xây
Tôi chưa từng theo cha
Ngã trước bò rú cát
Hàng cây giặc muốn phát
Ngậm máu người đơm hoa
Tôi chưa từng theo em
Tìm vết chân cán bộ
Để nhớ ngày gian khổ
Cát mang hình niềm tin
Tôi chưa từng theo bạn
Vùi mình trong cát sâu
Để nghe vùng cát nóng
Rang ta trong căm thù
Tôi chưa từng theo anh
Về diệt bầy “bình định”
Những xóm nghèo mỏng dính
Cát xô lên chiến hào…
Ôi hạt cát quê ta
Tự lòng ta tỏa sáng…
Ôm vành biển hiền hòa
Mang ngàn năm ánh sáng
Lăn qua nhiều truông, động
Cát là niềm tư do
Ôi dân ta Phú Vang
Mấy mươi năm giữ cát
Cát không là ngà ngọc
Mà đúc nên Thành đồng…
Có phải chăng hỡi mẹ
Từ ấy đến bây giờ
Thấm mồ hôi, máu đỏ
Cát thơm hồn ông cha?
Nên chiều nay ra trận
Lòng con là bình nhang
Mẹ đong đầy cát trắng
Quyện tâm hồn Phú Vang.

9. Khoảng trời yêu dấu

Khi nhà em ở phía đông
Mỗi ban mai, mặt trời hồng chỗ em
Tưởng như em đó, bên thềm
Hồng hào chải mái tóc mềm xuống vai

Lòng anh bát ngát ngày dài
Mênh mông hoa lá mang hoài nắng em
Hỡi người con gái dịu hiền
Hoá thân làm mặt trời bên cuộc đời

Yêu em yêu cả khoảng trời
Sương giăng buổi sớm, nắng dời chiều hôm
Tháng tư giông chuyển bồn chồn
Hạt mưa vây ấm nỗi buồn cách xa

Phía em, phía của quê nhà
Trắng là tóc mẹ, xanh là áo em
Anh đi kháng chiến trăm miền
Hướng dương thương nhớ vẫn nghiêng phía này…

10. Nơi Bác từng qua

Nơi mẹ sinh con ra nơi Bác từng qua
Năm tháng ấy bây giờ con mới rõ
Tóc mẹ bạc rồi, những năm đói khổ
Kinh đô đau buồn – nơi Bác từng qua.

Lớp học nào Người đã đến ngồi đây
Những mùa thu im lìm lá đổ
Như vùi sâu cả bầu trời xứ sở
Xuống dòng sông nức nở khúc Nam ai?

Góc chợ Xép, nơi nào Người đến ở
Hàng phượng nào từng nở một mùa hoa
Đã rải đỏ tâm hồn người thưở đó
Một sắc cờ vẫy gọi buổi Người xa?

Ôi trái mù u động dưới chân Người
Còn muốn theo Người ra cản giặc
Người culy nào hai càng xe khoá chặt
Sẽ cầm cờ đi trong tương lai?

Kinh đô mất, nhưng lòng Người không tắt
Từ đau thương, chân lý đến nơi này
Tổ quốc lớn lao là Tổ quốc của người chân đất
Hát dân ca và cầm búa, cầm cày.

Từ buổi ấy… Người đi không trở lại,
Nhưng thành phố vẫn đi trên những bước chân Người
Thành phố vẫn khoác hai màu trời thu thương nhớ mãi
Năm Bốn mươi lăm và ngày Bác mất, Bác Hồ ơi!

Thành phố Bác qua đã thành nơi chiến đấu
Đuổi Nhật, Tây và hất đổ ngai vàng
Giặc Mỹ kéo vào. Mỗi tiếng Người vang vọng
“Vì độc lập, tự do…” – Thành phố lại lên đường…
Nơi ấp ủ những dấu chân hy vọng
Người trồng cây đến hái trái cây về
Nên hôm nay trước trận cuối cùng đánh thắng
Bước Người về, cả thành phố lắng nghe…

Tổng hợp những bài thơ hay nhất của Nguyễn Khoa Điềm

1. Anh đợi

Đến sớm một ngày
Vượt trước thôi đường
Cao hơn thói thường
Anh đợi

Đánh đổi một đời
Cuối đất cùng trời
Anh đợi

Anh tìm em
Từ cõi hư vô
Đến phiên chợ đời
Âm dương xanh thẳm
Thương nhớ bồi hồi
Anh đợi

Vứt hết sách vở
Hai tay trụi trần
Núi cao anh trèo
Sông sâu anh lội
Anh đi tìm em
Mây chiều bạc tóc
Thương nhớ lao lung
Một thời trận mạc
Một thời cấy trồng
Anh là hạt thóc
Em là cánh đồng
Gieo bao thương nhớ
Vẫn còn mênh mông

Còn chăng điều tốt
Trong cuộc đời này?
Còn bao nồng mặn
Em dành đôi ta?
Ngàn năm, trăm năm
Anh mong, anh đợi.

Một ngày xuôi tay
Đường xa để lại
Anh còn ngoái lại
Những lời hôm qua:
Anh đợi!

2. Ánh sáng

Ánh sáng có màu gì.
Đố anh yêu biết được.
Đợi chờ có nghĩa chi.
Anh mới không thèm đến.

Đợi anh từ hôm qua.
Khi mình chia tay ấy.
Đợi chờ lâu biết mấy.
Thế mà anh cứ đi.

Anh cứ đi nữa đi.
Chẳng cần anh đến nữa.
Thế nhưng anh thất hứa.
Em bỗng thấy bâng khuâng.

3. Bạn ơi, bạn có nhớ!

Bạn ơi, bạn có nhớ
Một ngày mưa thác đổ
Cùng đi hái rau rừng…

Dìu nhau trong cơn đói
Hai đứa mình mết mê
Bỗng sững sờ bạn nói:
– Đây là nguồn sông Hương?

Một cái gì rỉ rách
Dưới mấy cội kiền kiền
Như là đất với nước
Ru lời ru đầu tiên

Ở đấy cây măng giang
Đã bắt đầu vị ngọt
Ở đấy cây môn vót
Xanh rờn như trẻ thơ

Ôi bao điều thân yêu
Thầm thì như máu mặn
Giọt nước nguồn trong sạch
Chảy tràn trên mặt ta

Và chúng mình đã sống
Với ngọt chát rau rừng
Và chúng mình chiến đấu
Nơi bắt đầu dòng sông…

Bạn ơi, bạn có nhớ
Chỗ ngọn nguồn Hương giang…

4. Biển trước mặt – Biển

Chiều
Cha lại ra khơi
Chiếc neo đung đưa sau vai
Trước giờ neo cha vào biển cả –
Một nửa tháng ngày cha ở đó.
Ôi biển cả,
Nơi cha dựng lên những ngôi nhà
Bằng những bó mèn tré bứt dưới chân rừng
Cha tra vào đáy biển
Cho con he, con nục, con hồng sinh tụ
Như những chùm trái bưởi, trái bòng
Và trên nóc mái nhà kỳ ảo
Cha bủa tung vàng lưới mênh mông
Qua rạng Đá Mài, rạng Tra, rạng Cửa
Trăm miền đất dập vùi sóng gió
Trăm tên đất chập chờn trí nhớ
Tự bao đời
Mạch sống làng ta
Đêm biển
Mấy khi cha ngủ
Thuyền lắc tròn sóng đánh hai vai
Ngửa mặt
Những con sao đi suốt đêm thâu
Qua sông Ngân Hà như đàn cá biếc
Chiếc vệ tinh chập chờn con sứa bạc
Bay nghiêng qua vầng trán cha nằm
Biển cả miên man
Những mùa lộng mùa khơi biến động
Con cá thiêng trôi giạt bãi bờ
Có cái chết ướp vào muối mặn
Có cái sống lọc từ cát trắng
Ngọn U Bò vẫn dắt lối cha đi
Mái tóc bạc phơ
Cha vẫn còn đôi tay lực lưỡng
Chém qua sóng một mái chèo
Thách thức gian nan

Xa kia
Sau lưng cha còn có một làng
Trong làng có một ngôi nhà thâu đêm mở cửa
Và những con đường đất đỏ
Như rút ruột ra mà đỏ
Mỗi sớm mai theo nắng đợi cha về…

Nào anh em
Xin được thẳng người
Giờ lên lưới bạn chài xin đủ mặt
Con nước săn sóng táp thuyền ràn rạt
Anh em ơi ta hiệp sức cho đồng
Biển cồn cào phơi ngực giữa mênh mông
Sóng trở dạ phập phồng sinh nở
Những eng nục, ả hồng tươi tốt mã
Những o chuồn như một mảnh trăng trong
Dẫu bạn chài rặt một lũ đàn ông
Hỡi mẹ biển cứ yên lòng chuyển dạ
Cho chúng tôi tay bế tay bồng…
Tám ngọn đèn nhập nhoà bụng biển
Lưới chao rung gan ruột sức muôn trùng
Cá đã quẫy, thuyền chao, sóng dựng,
Đêm vỡ tung, biển sáng loá tươi hồng,
Kìa bọc cá dềnh lên trên biển mặn
Nghe rào rào tiếng quẫy đạp sơ sinh
Chính lúc đó
Rì rào mơ mộng
Bình minh lên
Lấp lánh mắt thuyền…

5. Biển trước mặt – Lời ru

Ngủ ngoan con của mẹ ơi
Đêm đêm diệu vợi, mẹ ngồi mẹ ru
Ngoài sân trái bí đánh đu
Trên tay mẹ bí, bây giờ ngủ ngoan
Chùm tiêu ngủ chín ngọn vườn
Củ khoai ngủ ấm ngoài nương thiệt thà
Quả cà ngủ với mẹ cà
Nuột lạt ngủ với kèo nhà tròn xoay
Mẹ thương con mẹ tháng ngày
Cái chân biết quẫy, cái tay biết cầm
Biển đêm tiếng bổng tiếng trầm
Con nghe lời mẹ tiếng thầm tiếng xa.
Cha đi trời nước bao la
Dỗ con đôi chút mặn mà gió khơi
Ngoài kia con nục quẫy đuôi
Con tôm búng nước, con người thả câu.
Biển xanh xanh cả bề sâu
Cây rong xanh tựa bụi trầu ngọn khoai
Hòn đá nhấp nhổm đứng ngồi
Bởi con cua đá cù hoài gót chân
Con sứa mở hội múa lân
Con nghêu đòi hát, lờn bơn lệch mồm
Trên con đường ấy vui buồn
Mẹ thương thương cả lạch nguồn đời cha
Bao sâu xa, bấy mặn mà
Đó là non nước, đó là trùng khơi
Muốn đi đường ấy con ơi
Phải thương cho trọn cuộc đời mình thương
Để khi trái sóng trở nồm
Nhịp chèo ngay thẳng tâm hồn thảnh thơi
Biển ru lời biển bao đời
Mẹ ru lời mẹ một thời với con
Ngủ đi con ngủ vuông tròn
Nôi là thuyền mẹ đưa con tới bờ…

6. Biển trước mặt – Nắng cửa Tùng

“Nắng toả chiều nay, chiều toả nắng…”
Cửa Tùng ơi, cửa mở tôi về
Trong câu hát cũ, trong ngày tháng,
Với bến sông này, với xóm quê.

Mát mái đò đưa rời bến bạn
Bâng khuâng chiều thả sợi dương vàng
Chung chiêng doi cát nghiêng nghiêng nón
Cô gái đi về lối Cát Sơn

Cuối bến An Hoà thuyền rộ máy
Mo cơm đi biển kịp trao cha
Đoàn thuyền hợp tác chồm qua cửa
Vệt nước Hiền Lương ấm biển xa

Bạn kể những năm rào giới tuyến
Đây vẫn là nơi bến lại qua
Có cô em gái bên đồn giặc
Coi việc đưa quân tựa việc nhà

Cha kể những năm bom giặc nổ
Nơi đây mấy bận đất san bằng
Vách hầm địa đạo nung trong lửa
Âm ỉ câu thề giữ Vĩnh Quang

Mẹ kể con nghe cha đã khuất
Một đời như sóng vỗ ngang mày
Rồi đêm tiếp tế cho Cồn Cỏ…
… Mắt mẹ mờ đi bóng đảo mây.

Anh kể những ngày vô đánh Mỹ
Ăn cơm bờ Bắc, giặc bờ Nam
Đêm đêm bám địch trên Ba Dốc
Cháy ruột quê nhà rung tiếng bom

Em kể những ngày đi sơ tán
Dắt nhau ra tận đất Nam Hà
Mỗi chiều đài báo tin Cồn Cỏ
Mấy đứa ra vào mặt ngẩn ngơ…

Cứ thế tôi nghe chuyện của làng
Như xa xăm lắm, lại rất gần
Biển xanh, đất đỏ, sân vàng nắng
Ngào ngạt hồn tôi những tháng năm

Tôi tưởng tôi sinh lại buổi đầu
Cây tiêu cắm xuống hố bom đào
Đầu trần, chân đất, hồn thơ dại
Tôi mọc lên cùng bụi mít cao.

Tôi tưởng tôi là em đấy thôi
Hỡi em gái nhỏ thoáng bên đồi
Em cào từng sợi dương vương vãi
Giúp mẹ chiều hôm nấu rổ khoai

Thanh thản lòng tôi em biết không
Làng ta xanh biển, lại xanh đồng
Mười năm dựng lại nên làng, bãi
Tiêu đã đơm sây, giếng đã trong

Cứ thế đất không biết phụ người
Người không phụ đất mặn mồ hôi
Biển bằng không phụ mùa tôm cá
Con nước Hiền Lương trong trẻo trôi…

Ai hát chiều nay chiều toả nắng
Dắt tôi đi suốt nỗi chờ mong
Giữa triều sóng dội đời dân dã
Muối đọng hồn tôi nắng cửa Tùng…

7. Bốn mươi năm gặp lại

Vâng, trong đêm cuối năm phương Nam
Anh có thể ngồi với một vài người bạn
Nói rằng bốn mươi năm qua chúng ta còn sống
Những người cùng đi trên chuyến tàu lửa ngày ấy
Qua Khu Bốn, sông Xê Bang Hiên, Đường 9
Nhìn thấy đêm Nô en trong một chớp sáng…

Vâng, chúng ta đã chia tay nhau ở Xê pôn
Tôi rẽ theo vĩ tuyến, Hiến đi thẳng theo kinh tuyến
Chúng ta về với quê hương chiến đấu
Bắt tay, chiều nắng vàng cuối năm
Nói rằng gặp lại.

Không ai biết cuộc chiến đấu dữ dội đến nhường ấy
Không ai biết máu chảy đến nhường ấy
Những làng đã cháy
Những đồng đội ngã xuống như thân chuối
Những xác người xếp dọc đường hành quân
Thành phố đổ nát
Chất da cam mù mịt cánh rừng…

Chúng ta đã trộn mình trong đất
Đã bơi qua bao dòng sông
Lội bao con suối mùa mưa
Ăn bao nhiêu rau rừng
Hút bao nhiêu ngọn lá khô
Sưởi ấm bằng củi thay chăn
Làm quen với cái đói
Chống gậy lò dò đi trong cơn sốt…

Chúng ta nói chỉ có cái chết mới bắt ta nằm xuống
Cho dù tù đầy, khảo tra
Chỉ có nỗi nhục mới bắt ta vắng mặt
Cho dù sự cay đắng đuổi sau lưng ta
Chỉ có nước mắt người thân mới bắt ta quì gối
Cho dù bệnh tật ngấm vào xương tủy.

Chúng ta đi như vậy bốn mươi năm
Cả người nằm trong đất, cả người đang trên đường
Chúng ta nhìn đời bằng ánh mắt ngay thẳng
Bởi chúng ta là người chiến thắng.

8. Buổi đầu

Kìa cái bông hoa làm con ngã
Kìa tiếng chim sẻ cười làm con nín khóc
Kìa cái nắng dắt con dạo chơi
Cha mẹ đi làm, con một mình tha thẩn
Ngã, đứng dậy, khóc, cười một mình…

Bốn mươi tuổi rồi, lắm khi
Cha cũng ngã, đứng dậy, khóc cười một mình
Cuộc đời cha dễ đâu toàn vẹn

Xa con
Cha đau đáu nhớ thương
Cha gọi thầm:
Nỗi chịu đựng của cha ơi
Niềm mong đợi xót xa của cha ơi
Con hãy nắm chắc thế giới này trong hai tay
Ngay tự buổi đầu:
Những chim,
Những hoa,
Những nắng…

9. Cỏ ngọt

Đứng đấy tự bao giờ, bên dòng sông cũ
Con bò gặm cỏ

Chậm rãi
Một ít bóng đêm và ít hạt bình minh
Từng miếng một,
Nhai và thở.

Không nghe tiếng người, tiếng xe cộ lại qua
Bụi bặm một ngày kiếm sống
Nó nghe thấy vị ngọt từng cọng cỏ

Đầy khao khát
Nó để lại trong làn sương mỏng ven sông
Mùi bất chợt của cỏ dại
Chút ẩm ướt của thời gian

10. Cõi lặng

Cõi lặng. Anh soi thấy mặt mình
Với nỗi buồn trong sạch

Cõi lặng. Không tiếng động nào khác
Tiếng đập trái tim anh

Người ơi, tôi yêu người tha thiết
Tôi sống với người, chết vì người

Cõi lặng. Tôi vượt qua ghềnh thác
Đến những miền trong xanh…

11. Đi mãi vào rặng núi xa mờ

Đi mãi vào rặng núi xa mờ
Chỉ bắt gặp dông dài thương nhớ cũ
Tiếng pháo tiếng bom xa rồi
Chỉ cái chết là gần gụi
Một đời sống đang qua
Những buổi chiều bối rối

Ai dắt tay ta đi với tình bạn bè
Những ngả đường ồn ã, trang Thực lục xa vắng
Nơi khoảng cách lớn dần trong hồn
Như vầng trăng lúc về sáng

Cũng chỉ mong được yên tĩnh, mỉm cười
Thân thiện bước chân ngày trở lại
Em sẽ nói với ta rằng em yêu anh
Chưa mảy may thay đổi.

12. Đi bên mùa thu

Bởi vì em mặc áo vàng
Tôi muốn em hãy đọc bài thơ Nga ấy
Đã rung lên như lửa cháy,
Một mùa thu chết tận xa xôi
Cho tôi sống bồi hồi
Trên chân trời rung cảm khác.

Và chuyến xe
Chật chội, gian nan
Vẫn là cơn gió thổi tôi qua bờ bãi
Với nắng tinh khôi, óng ả, tươi vàng…

Có lẽ
Trên những con đường
Đời tôi sẽ trôi qua
Mãi mãi tôi không còn lung linh màu nắng ấy
Một chút mùa thu sách vở
Một chút mùa thu qua cửa sổ
Trên cái gập gềnh bánh xe lăn đi.

Và mọi nỗi xôn xao không còn lăn bánh nữa
Tôi ở lại trên chiếc lá đỏ
Khi nắng vàng trên áo em khuất xa

Bây giờ lật lại trang thơ
Tôi muốn đặt mình trên từng con chữ
Để được sưởi dưới mắt em xa vắng vô bờ…

13. Đồng dao mùa xuân

Có một người lính
Đi vào núi xanh
Những năm máu lửa.

Một ngày hoà bình
Anh không về nữa.

Có một người lính
Chưa một lần yêu
Cà phê chưa uống
Còn mê thả diều

Một lần bom nổ
Khói đen rừng chiều
Anh thành ngọn lửa
Bạn bè mang theo

Mười, hai mươi năm
Anh không về nữa
Anh vẫn một mình
Trường Sơn núi cũ

Ba lô con cóc
Tấm áo màu xanh
Làn da sốt rét
Cái cười hiền lành

Anh ngồi lặng lẽ
Dưới cội mai vàng
Dài bao thương nhớ
Mùa xuân nhân gian

Anh ngồi rực rỡ
Màu hoa đại ngàn
Mắt như suối biếc
Vai đầy núi non…

Tuổi xuân đang độ
Ngày xuân ngọt lành
Theo chân người lính
Về từ núi xanh…

14. Em, cây chò của anh

Em,
Cây chò anh đã gặp trong rừng,
Cả hương thơm và vệt sương ẩm trên mình em
Khi vai anh chạm đến
Cả ngọn gió xoáy trên môi
Cả sự bừng nở từ cành đến cội
Cả vẻ dịu dàng nghìn bóng lá
Cả chiếc hoa xoay trong không gian xanh như ánh mắt nâu
Em, cây chò của anh, cánh rừng tuổi trẻ của anh…

Em mọc trên sườn núi ấy
Những năm chiến tranh
Đầy buồn vui can đảm
Trải bóng rộng đến bây giờ
Qua bao đớn đau mùa thay lá.

Có thể nào khác được
Có thể nào em bật gốc giữa hồn anh
Em, cây chò của anh…

15. Hoa quỳ vàng

Thông đã mọc nghìn năm
Thành phố trăm năm
Anh đến một ngày
Đà Lạt trẻ
Mà anh thì luống tuổi
Hoa quỳ vàng
Lặng im bên cửa
Hoa quỳ vàng
Ái ngại
Nở chờ anh

Đã sang thu?
Là hạ?
Vẫn là đông?
Không cao thấp
Sao chập chùng
Ẩn hiện?
Hoa quỳ vàng
Nghiêng nghiêng
Cánh mỏng
Hồn cao nguyên
Nương náu
Đến bao dung

Em thanh xuân
Anh quá đỗi
Ngại ngùng
Sương với gió
Đượm buồn từng tấc cỏ
Đà Lạt
Anh có gì để nhớ
Sao âm thầm
Lưu luyến tới muôn xưa?

Hoa quỳ vàng
Em chợt đến sau mưa
Để chợt héo
Trước ngày đông, tháng giá
Anh chợt đến
Và chợt về
Xa lạ
Chợt trăm năm
Một khoảnh khắc giao mùa…

Hoa quỳ vàng
Hoa quỳ nở như mưa…

16. Hồ Tây, 2011

Những chiếc lá sen non lớn dần
Bạn có thể nghe chúng thở trên mặt nước

Trong vắng lặng của làn sương mỏng
Những chú sâm cầm reo lên trong trẻo

Những người ném câu múa tay như làm phép mầu
Với bầy cá dấu mình trong chuyện cổ

Đôi khi họ lôi lên từ làn nước tối
Một mảnh tang thương đền đài ngày xưa

Chỉ có đôi trai gái chẳng cần biết mùa xuân đang về
Vẫn vùi nhau trong chiếc hôn đỏ

Trên cao, soi xuống mặt hồ
Một quầng mây đầy ám ảnh phóng xạ

17. Hy vọng

Nhiều khi đá dạy ta mềm mỏng
Sự tàn nhẫn nhắc ta điều lành
Nỗi buồn đánh thức hy vọng

Giữa thế giới không nhiều may mắn
Ta học cách vừa lòng với mình
Chia sẻ sự bình tâm của cỏ

Mãi khi giữa đêm chợt thức
Bập bềnh ý nghĩ xót xa:
Anh còn có thể, không thể…?

Thăm thẳm ngày xưa bình an
Vời vợi ngày mai chói nắng…

18. Lặng lẽ

Chỉ có em
Phần mạch đập lặng lẽ cuộc đời anh
Nơi ẩn náu những kỷ niệm dầu dãi
Chỉ có em
Hoàng hôn còn một chỗ dựa
Con đường ghi tên ngày về…

Những người quen ngày càng lạ đi
Họ quần tụ, rồi xuôi ngược
Chỉ có em như giọt nước mắt
Nằm sâu trong người anh

Em như con chuồn chuồn ngày ấy
Bay qua anh ánh sáng một nàng tiên
Anh nhón tay và gìn giữ
Bằng mỗi sợi tóc của mình

Mùa thu yên lặng, mùa hè yên lặng
Mùa đông cũng dịu dàng hơn
Anh luôn luôn là người đi xa trở lại
Tóc đầy bụi, mặt đầy bụi
Chỉ qua khuôn mặt em, nhận ra khuôn mặt chính mình.

19. Hoa vườn nở sớm

Năm nhuận, cả vườn mai nở sớm
Những vội vàng tan tác trước Văn Lâu
Thì hãy nhận những cành xanh mới chớm
Một mùa xuân bừng biếc sắc ngày sau…

20. Miền quê

Lại về mảnh trăng đầu tháng
Mông lung mặt đồng bóng chiều,
Tiếng ếch vùi trong cỏ ấm
Lúa mềm như vai thân yêu

Mùa xuân, là mùa xuân đấy
Thả chim, cỏ nội hương đồng
Đàn trâu bụng tròn qua ngõ
Gõ sừng lên mảnh trăng cong

Có gì xôn xao đằm thắm
Bao nhiêu trông đợi chóng chầy
Đàn em tóc dài mười tám
Thương người ra lính hôm mai

Để rồi bao nhiêu gió thổi
Bên giếng làng, ngoài bến sông
Có tiếng hát như con gái
Cao cao như vầng trăng trong…

21. Một con người

Một người giúp ta trở nên can đảm
Trong mỗi dự định, hoài bão
Một người giục ta làm lại mình
Cả khi ta cạn kiệt.
Ông yêu mọi cái
Có lẽ, trừ cái chết
Ông dám thách thức bạo ngược bằng nụ cười
Khi không còn gì để tin tưởng, ông tin tưởng chỗ mình đứng

Ông đến với nhân dân không phải là một cách tạo dáng
Chỉ vì nhân dân cho ông ánh sáng
Chỉ vì ông không muốn mình một kẻ côi cút, già nua
Ông sống với với dòng chảy lớn

Ở ông, cái chết không phải là sự kết thúc,
Người ghét ông đừng hy vọng điều này
Ông là một của những gì vô hạn
Một con người, một đồng lúa, một rừng cây…

22. Mưa có nói gì không nhỉ?

Mưa có nói gì không nhỉ
Khi mưa giăng mỏng mảnh giữa trời?
Sông có nói gì không nhỉ
Khi sông trôi phẳng lặng bên người?
Không ai nhớ là mưa đã nói
Những lời buồn trên núi suốt mùa đông
Những cay đắng dòng sông đã gọi
Khi sông trôi qua bãi vắng cuối dòng
Em chẳng kể lại ngày thương xót cũ
Mùa xuân này em có nói gì không?

23. Ngàn năm Thăng Long

Nơi từng chìm trong đao binh
Bây giờ – một làn nước xanh

Chốn từng tỵ hiềm tranh chấp
Bây giờ – một làn cỏ biếc

Chỉ có máu là không mất được
Vẫn ngàn năm thắm đỏ sông Hồng

Thỉnh thoảng cụ Rùa lại cất đầu bên tháp
Như làm chứng những lần vay – trả

Ôi, ngàn năm Thăng Long!

24. Mưa thu

Đêm sâu, đường quạnh vắng
Người đi chưa thấy về
Hạt mưa thì quá nặng
Nghẹn ngào trong giếng xưa

Sách dày khó đọc hết
Mưa dài sông nước lên
Ngoài vườn mấy cây chuối
Vẫy hoài trong bóng đêm

Ta ngồi như cội trúc
Gội mưa thu bốn bề
Nghĩ mình không lỗi hẹn
Với người đang xa quê

Chỉ mong em trở lại
Kịp hái chùm tóc tiên
Cắm lên bình lam ngọc
Tím một ngày lãng quên…

25. Ngày về

Ngồi lại nghe chị nói gì trong đất
Cùng cây giang, cây dẻ của ngày xưa
Chiếc hầm cũ đau như tròng mắt
Nhìn vào ta thăm thẳm, bơ vơ…

Người bạn gái gục dưới lằn đạn lửa
Một sườn đồi cháy nát dưới ban trưa,
Giờ xanh ngắt một cánh rừng khép ngủ
Lá im che những đau đớn không ngờ

Dòng nhật ký cuối cùng đã viết
Giọt máu cuối cùng cũng trả lại đất đai
Thật bình thản, không có gì nói nữa
Cả chiến tranh và khúc hát ngày về…

Giờ yên ả thì thầm con suối nhỏ
Giờ buôn xa tiếng trẻ gọi trâu về,
Giờ xao xác cánh cò mặt nước
Giờ nỗi buồn theo gió cũng tan đi…

26. Những bài hát, con đường và con người

Những bài hát không ai hát nữa
Đã vỡ trên môi anh ngọn gió dịu dàng
Sẫm bên đường mỗi sợi cỏ hoàng hôn
Nghe thương mến lại thắp từng ngọn lửa
Những bài hát không ai hát nữa
Đã vỡ trên môi anh ngọn gió dịu dàng.

Những con đường không ai trở lại
Đã xuyên qua anh những mạch máu âm thầm
Anh nghe đập những bước chân đồng đội
Bao lối mòn chớp lửa chiến tranh
Những con đường không ai trở lại
Đã xuyên qua anh những mạch máu âm thầm

Những con người không ai gặp nữa
Đã đặt trên vai anh gánh nặng cuối cùng
Bao khuôn mặt gầy xanh, mơ mộng
Như cánh rừng, đã thuộc về anh
Những con người không ai gặp nữa
Đang sống cùng anh trọn tuổi xuân…

27. Sông Hương

Đặt mình trên con nước, đầu hướng về biển, anh trôi đi
Cùng hình bóng các đền đài, những cạm bẫy của thời gian, nước mắt
người đã chết
Anh trôi đi cùng phù du phiêu sinh vật, những tiếng chuông không ngày về
Những ngọn cỏ khô không nguồn gốc, những người mẹ đắm đò,
những câu mái nhì mất tích
Anh trôi đi với trận bão năm Thìn, nhịp cầu bị đánh sập năm Thân
Những cây bèo tím

Sông Hương
Con sông của những người ra đi và trở lại
Đưa anh qua những ngày bình an như bàn tay mẹ
Không nỗi đau đớn nào sông không rửa sạch với từng giọt nước ngời sáng
Không một cơn khát nào không được san sẻ bằng vị ngọt thần thánh
Người có đủ nước cho những cánh đồng, đủ tôm cá cho phiên chợ sớm Diên Trường, đủ nước mặn cho những ao tôm ngoài cửa Thuận
Người đủ phù sa để làm nên một châu thổ không có trên bản đồ
Nhưng mãi mãi phì nhiêu trong tâm hồn người xa xứ
Người là bùn, là mây, là bến, là hành trình của nước không dừng lại một ngày

Những đêm mất ngủ
Anh nằm cong như một con thuyền neo trên sông
Anh nghe nước chuyện trò
Về cánh rừng nguyên sinh trên động Mang Chang với những cây trầm khổng lồ
Những con cá chình không bao giờ chết trong những hang sâu Thác Ông,
Thác Mụ
Những bãi cát thơm hương thạch xương bồ
Ngững tiếng gầm bị nén lại của thuỷ điện Tả Trạch

Anh trôi đi,
Không bắt đầu, không kết thúc, không bờ bến
Anh mang tự do của nước đến với cuộc đời
Như sông, từ hữu hạn đến vô hạn
Để mãi mãi có mặt
Để sống
Bên người
Phải chăng, Sông Hương?

28. Tháng Tư

Tháng tư lá xà cừ xào xạc mặt đường
Dẫy tường cổ nẩy những chùm lá mới
Hà Nội thì thầm nghìn năm tuổi
Mừng Đảng qua một mùa đại hội.

Tháng tư chập chờn giấc ngủ tiếng sấm đầu mùa
Có tiếng trẻ khóc trong căn nhà hàng xóm mới xây
Cuộc sống bộn bề mà yên tĩnh
Quẫy đạp một hành trình mới.

29. Tự do

Xin bạn bình tâm
Tôi chẳng bao giờ là nhà thơ tên tuổi cả
Danh hiệu đó xin nhường cho người khác
Tôi chỉ mong mình tự do
Để được là mình
Viết điều mình mong ước
Giữa cái thời sống là đeo đuổi
Danh hiệu, bạc tiền, ghế cao, nhà rộng
Tôi chọn tự do
Thi sĩ

Tự do trước hết chính mình
Không chiều luỵ mình
Ngỏng cổ nghe lời khen tặng.
Với tôi
Sự ân thưởng một câu nói vui bạn bè
Chiếc lá xanh bên đường
Chân mây chiều rạng rỡ
Tự do là tất cả
Những ràng buộc trong sạch
Giữa con người và con người
Con người cùng ngoại vật
Không ngã giá
Thật bình dị
Tự do làm tâm hồn ta lớn lên
Trong chiều kích vũ trụ.

30. Vào Hạ

Anh giã từ hết thảy
Những đá đã làm đau, những gió đã làm buồn
Nỗi sợ hãi làm héo hon
Chiếc bàn nhẫn nhục
Đây ban mai với mong ước ngàn lời
Mùa hạ sáng trong về
Em đứng nghiêng…

>>> Xem thêm: Những bài thơ hay nhất của Chế Lan Viên

Đây là những bài thơ hay nhất của Nguyễn Khoa Điềm đã được Wiki Cách Làm tổng hợp. Hãy thường xuyên truy cập tindep.com để cập nhật thêm những bài thơ hay nhất của các nhà thơ nổi tiếng Việt Nam từ trước đến nay.