Thịt bò với bạn không lạ, muối kiến vàng có thể bạn đã nếm qua. Nhưng để thưởng thức món thịt đùi bò vàng nướng lụi chấm muối kiến vàng theo đúng phong cách người Ê Đê, Ba Na hay Chăm H’Roi ở Phú Yên có thể hiếm khi bạn có dịp.
Bạn sẽ được thưởng thức món dân dã nhưng ngất ngây ấy khi buôn làng có lễ hội như Tết lúa mới, Tết bến nước…
Trước ngày tổ chức tết chung, trai làng thường kéo nhau lên rừng đốt tổ kiến vàng. Kiến được lấy cả kiến chúa, kiến thợ, kiến lính, trứng, rồi được rang qua lửa cho cháy hết chân, càng, sau đó giã chung với muối hạt và ớt.
Tỉ lệ thường theo nhu cầu của thực khách, nhưng ăn theo kiểu người bản địa tỉ lệ sẽ là 3 kiến, 1 muối, 1 ớt. Nếu kiến nhiều sẽ bị chua nhưng ít sẽ bị mặn.
Bò được chọn phải là bò vàng, nuôi theo hình thức thả rông. Bò không lớn con, nhưng thịt chắc và thơm. Bốn đùi bò sẽ được trui qua lửa rơm cho vàng rộm, thơm lừng rồi mới được treo ngược quanh đống lửa lớn.
Trên mỗi đùi bò có găm sẵn vài con dao con. Tùy khách thích ăn tái hay chín mà sẽ tự tay xẻo 1 miếng thịt và tự ghim thịt để nướng.
Cây ghim cũng được chọn từ trước, thường là cây dủ dẻ để vỏ, thịt cây khi đốt nóng sẽ tỏa ra hương thơm, bám vào thịt bò cho thêm ngon. Cây ghim phải là cây dài đến hơn mét để tránh nóng cho thực khách khi được nướng trên đống lửa lớn.
Có điều khách lạ nên nhớ chỉ được ghim từng miếng thịt để nướng và chỉ được nướng khi đã ăn xong miếng trước. Người vùng cao không câu nệ chuyện ăn ít hay nhiều nhưng nếu bạn ghim nhiều miếng thịt cùng lúc để nướng thì trong cái nhìn của người bản địa, có thể bạn là người tham ăn.
Muối kiến vàng không được dâng trên chén, bát mà được bày trên các tàu lá chuối quanh đống lửa. Thịt bò vàng tươi vừa được nướng lên, nóng hổi, vừa thơm vừa ngọt chấm vào muối kiến vàng vừa chua, vừa cay, vừa mặn, được đưa đẩy bởi men rượu cần thơm nồng.
Đơn sơ vậy thôi mà lại cho người ta cái cảm giác vừa dân dã, nguyên sơ như núi rừng nhưng lại vừa như đi đến cái tận cùng của ẩm thực Việt.
Bài và ảnh: Hồng Ánh.
