Lan đột biến là gì? Cách phân loại và nhận biết

Bạn có bao giờ tò mò cái tên lan đột biến là gì mà tạo nên cơn sốt trên khắp các mặt báo và khiến giới thương gia đua nhau mua về trưng tại nhà? Bài viết dưới đây của Chúng Tôi sẽ giúp bạn tìm câu trả lời nhé!

Lan đột biến là gì? Lan đột biến 5 cánh trắng

Đột biến là gì?

Đột biến là sự thay đổi ít nhiều hoặc vĩnh viễn trong vật liệu di truyền (bộ gen) của một tế bào của sinh vật sống hoặc virus có thể truyền đến cho thế hệ sau.

Các bộ gen của các sinh vật đều bao gồm DNA, trong khi các bộ gen do virus có thể là DNA hoặc RNA.

Đột biến xảy ra khi DNA được sao chép gặp lỗi hoặc do kết quả tác động của các yếu tố từ môi trường như đèn UV và khói thuốc lá.

Lan đột biến là gì?

Lan đột biến là những cây hoa lan có một kiểu hình khác biệt với quần thể. Tuy nhiên, lan đột biến vẫn có khả năng sinh sản và di truyền sự khác biệt về kiểu hình này cho thế hệ sau.

Trong một số trường hợp, một cây lan đột biến ở thế hệ sau không thể biểu hiện kiểu hình khác được nữa. Kiểu hình khác nhau nằm trong gen lặn, khi có một gen trội song song sẽ không biểu hiện ra kiểu hình này.

Khi những cây lan đột biến tiếp tục biểu hiện các kiểu hình khác nhau trong nhiều thế hệ tiếp theo, chúng có thể phân ly thành loài mới khi có đủ số lượng cá thể trong mỗi thế hệ đủ lâu.

Giá trị thị trường của lan đột biến bất thường, gây ra nhiều hệ lụy trong xã hội như định giá lan thật, lừa đảo lan giả, lôi kéo người mua, người bán.

Đặc điểm lan đột biến

Đặc điểm của lan đột biến là hình dáng đẹp, dáng hoa độc đáo, đẹp tự nhiên, không lai tạp, hương thơm ngát. Phong lan đột biến là duy nhất và hiếm có loại cây thứ hai như nó.

Tuy nhiên, chúng đòi hỏi phải có sự chăm sóc tỉ mỉ hơn so với các loại lan khác.

Cây phong lan đột biến có thể di truyền đột biến. Vì vậy một cây phong lan có thể nhân lên thành nhiều cây khác.

Tất cả đều bị đột biến, điều này sẽ tạo ra một loại lan mới chưa từng có, khác với đặc điểm của cây mẹ, màu sắc khác của cây mẹ.

Tuy nhiên, chúng phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau và có 1 trong 100.000 cơ hội – 1 trong 10.000 khả năng một loài mới sẽ phát sinh.

Mỗi loài lan đều có một gen đột biến, nhưng mỗi loài lại bị đột biến theo một cách khác nhau. Phổ biến nhất vẫn là dòng lan Phi Điệp, loại lan dễ trồng, dễ nhân giống, ngoài tự nhiên còn có nhiều loại lan đột biến hơn rất nhiều.

Lan đột biến như thế nào?

Phong lan đột biến là loài lan có cấu trúc nhiễm sắc thể mới hình thành nhưng khá lỏng lẻo về hình thái như thân, lá, hoa,… khác với quần thể lan chưa từng xuất hiện trước đây.

Ví dụ: nếu cây mẹ là cây đột biến như cây 5CT, có thân trắng (hàng rừng), tia chớp, lá rìa… thì cấu trúc nhiễm sắc thể (NST) của nó lỏng lẻo.

Bộ nhiễm sắc thể này theo một trật tự mới (gọi là đột biến – không có trước đó) nên rất không ổn định.

Chúng ta có thể thấy rõ ràng trường hợp này trong lan giả hạc. Nhiễm sắc thể của chúng có cấu trúc lỏng lẻo, cấu trúc của thân, lá, hoa,… có thể dễ dàng thay đổi trong các điều kiện nhiệt độ và ánh sáng khác nhau.

Chính đặc điểm này đã làm cho lan giả hạc ở các vùng miền có hình thái khác nhau và có nhiều đột biến nhất (giả hạc trắng, giả hạc giống, giả hạc 5CT,…).

Vì vậy, đối với các dòng lan đột biến, việc cấy mô trưởng thành sẽ không cho kết quả 100% như ở mẹ (do ảnh hưởng từ môi trường, hóa chất thí nghiệm…).

Do vậy, cấu trúc nhiễm sắc thể của các thể đột biến mới có thể dễ dàng thay đổi dưới tác động của các điều kiện ngoại cảnh, nên khó có thể hình thành một loại lan mới khác với loại lan trước đó.

Lan đột biến có tác dụng gì?

Các tác dụng phổ biến hiện nay của lan đột biến có thể kể đến như:

• Giá trị về mặt sinh vật cảnh: trang trí nhà cửa, đáp ứng nhu cầu, sở thích và đam mê của những người chơi lan.
• Giá trị trong kinh doanh.

Nếu biết cách chăm sóc thì thương nhân có thể làm giàu từ lan đột biến với giá trị cao. Nhiều giống lan đột biến có giá cao ngất ngưởng lên đến cả tỷ đồng/1cm lan.

Bên cạnh đó, chưa có một công trình nghiên cứu khoa học cụ thể nào công bố về việc dùng lan đột biến làm dược liệu hoặc công dụng khác.

Các loại lan đột biến quý hiếm

Những giống lan đang tạo cơn sốt tại khu vực miền Bắc hiện nay là Hồng Mỹ Nhân, Hồng yên Thuỷ, 5 cánh trắng Bảo Duy, 5 cánh trắng Bạch Tuyết, Tiên sa…

Hiện nay, 5CT Juliet là loại lan có giá cao nhất Việt Nam tính đến 3/2021. Tuy nhiên, chưa có thông tin về giống cây này trên thị trường nên tạo sự nghi ngờ cho các thương về chiêu trò thổi giá của các chủ vườn lan.

Các loại lan đột biến quý hiếm hiện nay tại thị trường Việt Nam như:

Hồng Mỹ Nhân

5CT Bảo Duy

Giả hạc 5 cánh trắng Tiên Sa

Người Đẹp Bình Dương

Bạch tuyết Á Hậu trổ hoa

5CT HO – 5 cánh trắng Hiển Oanh

5CT Phú Thọ

5CT Juliet – Giò lan giá 83 tỷ đắt nhất tại Việt Nam

Tại sao lan đột biến lại đắt?

Hiện nay, bạn thường nghe các thông tin lan truyền trên khắp diễn đàn về giá bán của lan đột biến: 5 tỷ, 83 tỷ, 100 tỷ… Vậy tại sao lan đột biến lại đắt như vậy?

Dưới đây là 3 lý do mà Chúng Tôi nghĩ rằng chính là nguyên nhân của việc giá lan đột biến lại đắt:

Độc nhất và quý hiếm

Những cây lan đột biến có mặt hoa tinh xảo, mỏng manh, hình dáng độc đáo và hương thơm khó có thể đạt được từ việc nuôi cấy mô hoặc gieo hạt.

Đồng thời để tìm được cây lan đột biết phải trải qua chọn lọc hàng tấn lan rừng. Chính vì thế, cây lan đột biến trở nên độc nhất và cực kỳ quý hiếm.

Vẻ đẹp

Lan đột biến có vẻ đẹp hiếm có và khó chăm sóc hơn các loài lan khác. Điều đặc biệt khiến nó trở nên đắt giá bởi đấy là vẻ đẹp hoàn toàn tự nhiên.

Giống lan đột biến có màu sắc đẹp, cấu trúc bông khá chặt chẽ, hương thơm quyến rũ… thực sự là báu vật trời ban. Đây là lý do chính khiến những giống này trở nên có giá trị và hấp dẫn người chơi lan.

Tính di truyền đột biến

Không giống như nhiều loài cây khác, lan đột biến có thể di truyền tính trạng đột biến đó. Do đó, từ một loại lan có thể cho ra nhiều loại lan khác nhau.

Mỗi phím phong lan (đốt) lại sinh ra một cây lan đột biến mới. Từ đó có thể nhân ra nhiều loại lan đột biến khác nhau.

Chủ vườn lan có thể tạo nên những cây lan tiền tỷ phục vụ cho kinh doanh, buôn bán. Điều này cũng làm nên đặc điểm giá trị tiền tỷ của những giò lan đột biến.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, giá lan đột biến lại tăng cao một cách bất thường. Nguyên nhân một phần xuất phát từ việc tự ý nâng giá và đánh bóng tên tuổi để các nhà vườn có thể bán lan với giá khủng nhằm thu lợi nhuận.

Bạn nên xem xét cẩn thận giá trị lan đột biến trước khi đưa ra các quyết định mua bán.

Cách phân biệt lan đột biến

Cách phân biệt lan đột biến qua hình thái của cây

Lan đột biến thường có đặc điểm hình thái đơn lẻ, hoàn toàn khác biệt so với các loài trong cùng quần thể khi quan sát vẻ bề ngoài.

Thậm chí có một số loài lan độc đáo đến nỗi chúng chỉ tồn tại mà không có loài lan nào khác giống chúng.

Cách nhận biết lan đột biến theo hình thái cây thường dành cho những người có hiểu biết nhất định về lan; hoặc những người chơi lan lâu năm mới có thể so sánh, phân biệt.

Cách phân biệt lan đột biến qua hoa và lá cây

Một cánh hoa lan đột biến đạt tiêu chuẩn thì cánh càng bầu, có độ căng tốt, đặc biệt hoa càng bóng càng đẹp.

Các thùy hoa rất rõ ràng, các mắt xước ở xa các thùy, sạch đẹp không bị nhòe. Đặc biệt, mũi hoa càng trắng càng quý.

Đối với những người mới chơi lan hoặc chưa có nhiều kinh nghiệm về trồng lan thì đây là cách nhận biết hoa lan đột biến dễ dàng nhất bằng mắt thường.

Cách tạo lan đột biến

Tần số đột biến gen thay đổi tùy thuộc vào các yếu tố gây ra đột biến. Vì vậy, để phát sinh đột biến gen thì chất gây đột biến gen là quan trọng nhất.

Khi chúng ta thay đổi chủng loại, số lượng, thời gian và tần suất của các tác động gây đột biến, chúng ta sẽ có thể hình thành hoa lan đột biến.

Các tác nhân gây đột biến cho hoa lan bao gồm:

• Các chất hóa học (thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ…).
• Các tác nhân vật lý như tia phóng xạ (Tia x, Tia α, Tia β…).
• Các tác nhân sinh học như virus có trong cơ thể hoặc môi trường bên ngoài cơ thể.

Lan đột biến có nhân giống được không?

Lan đột biến có thể nhân giống được. Hiện nay, có 3 phương pháp nhân giống cây lan đột biến khá phổ biến.

Nhân giống bằng hạt (hữu tính):

Phương pháp này tách hạt phấn ra, khi cây con lớn lên không giữ được đặc tính ban đầu của cây mẹ mà xảy ra hiện tượng thay đổi hình dạng và màu sắc hoa. Vì vậy, phải tiến hành nhân giống sinh dưỡng để giữ được các đặc tính của cây mẹ.

Giâm cành:

Cắt cây mẹ thành kie rồi tiến hành giâm cành, nếu phương pháp này hệ số sinh sản ngoài vườn ươm thấp thì cây thường bị sâu bệnh phá hại.

Nhân giống bằng Invitro (nuôi cấy mô):

Đòi hỏi kỹ thuật phức tạp, chuyên môn cao và máy móc hiện đại. Cây con khỏe, hệ số sinh sản cao, sức sống tốt.

Hy vọng bài viết trên đây đã giải đáp cho các bạn câu hỏi về lan đột biến là gì. Hãy tiếp tục theo dõi Chúng Tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích nhé!