Soạn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông Cánh diều Ngữ văn lớp 11 trang 69 sách Cánh diều tập 2

Văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông? sẽ được hướng dẫn tìm hiểu trong chương trình học tập của môn Ngữ văn lớp 11.

Hôm nay, Thcslytutrongst.edu.vn sẽ giới thiệu tài liệu Soạn văn 11: Ai đã đặt tên cho dòng sông?, mời các em học sinh tham khảo chi tiết dưới đây.

Soạn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông

1. Chuẩn bị

– Hoàng Phủ Ngọc Tường sinh năm 1937 tại thành phố Huế.

– Quê gốc của ông ở làng Bích Khê, xã Triệu Long, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.

– Ông học tại Huế đến hết bậc Trung học, sau đó theo học tại các trường Đại học Sư phạm Sài Gòn (tốt nghiệp năm 1960), Trường Đại học Huế (tốt nghiệp năm 1964).

– Năm 1966, Hoàng Phủ Ngọc Tường thoát ly lên chiến khu và tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ thông qua hoạt động văn học nghệ thuật.

– Ông từng là Tổng thư ký Hội Văn học nghệ thuật Bình – Trị – Thiên, Tổng biên tập tạp chí Cửa Việt.

– Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn chuyên viết bút ký.

– Các sáng tác của ông có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ với tính trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức phong phú về triết học, văn hóa, lịch sử, địa lí…

– Một số tác phẩm chính: Ngôi sao trên đỉnh Phu Văn Lâu (1971), Rất nhiều ánh lửa (1979), Ai đã đặt tên cho dòng sông (1986), Hoa trái quanh tôi (1995)…

2. Đọc hiểu

Câu 1. Phần 1 miêu tả sông Hương ở đâu?

Phần 1 miêu tả sông Hương ở thượng nguồn.

Câu 2. Nhà văn đã hình dung về sông Hương như thế nào trước khi nó chảy qua thành phố Huế?

Sông Hương như người con gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa đồng Châu Hoá đầy hoa dại.

Câu 3. Đặc điểm của sông Hương khi chảy trong lòng thành phố Huế là gì?

Đặc điểm của sông Hương khi chảy trong lòng thành phố Huế: “ vui tươi hẳn lên giữa những biền bãi xanh biếc của những vùng ngoại ô Kim Long…”; “dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu”; “như một người con gái đắm say tình tứ khi bên người mình yêu”; người con gái tài hoa “tài nữ đánh đàn trong đêm khuya”.

Câu 4. Nét độc đáo của sông Hương sau khi rời khỏi kinh thành Huế là gì?

Nét độc đáo của sông Hương sau khi rời khỏi kinh thành Huế: như một người con gái lưu luyến, thủy chung từ biệt người yêu.

Câu 5. Sông Hương hiện lên như thế nào quan các thời kì lịch sử?

• Sông Hương là một nhân chứng lịch sử của Huế, của đất nước
• Sông Hương như một công dân có ý thức trách nhiệm sâu sắc với đất nước

Câu 6. Ở đoạn cuối này, sông Hương đã được nhìn nhận từ khía cạnh nào?

Dòng sông của thi ca.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Nhận xét về nhan đề Ai đã đặt tên cho dòng sông?

Trước hết, xét về kiểu câu: “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là một câu hỏi. Thật hiếm khi một câu hỏi lại được lấy làm nhan đề của một tác phẩm. Điều này đã thể hiện được nét độc đáo của nhà văn. Đồng thời, qua câu hỏi trên, Hoàng Phủ Ngọc Tường muốn hướng người đọc đến việc tìm hiểu nguồn gốc của dòng sông. Cụ thể hơn, đó là dòng sông Hương của xứ Huế mộng mơ. Con sông đã gắn bó với vùng đất này từ biết bao đời nay. Nguồn gốc của dòng sông bắt nguồn từ một huyền thoại mỹ lệ của người dân làng Thành Chung: “Người làng Thành Chung có nghề trồng rau thơm. Ở đây kể lại rằng vì yêu quí con sông xinh đẹp, nhân dân hai bờ sông đã nấu nước của trăm loài hoa đổ xuống dòng sông cho làn nước thơm tho mãi mãi”. Cái tên “sông Hương” sông thơm) – tuy giản dị nhưng lại chứa đựng một ý nghĩa thật sâu sắc. Không chỉ vậy, qua nhan đề trên, Hoàng Phủ Ngọc Tường còn bộc lộ một niềm tự hào về những con người nơi đây, với những nét văn hóa truyền thống được còn được giữ gìn từ ngàn xưa. Cũng như tác giả muốn bộc lộ sự biết ơn dành cho thế hệ đi trước đã có công khai phá vùng đất này. Đó là niềm tự hào sâu sắc dành cho quê hương, đất nước. “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” quả là một nhan đề độc đáo, chứa đựng nội dung tư tưởng mà Hoàng Phủ Ngọc Tường muốn gửi gắm.

Câu 2. Hãy chỉ ra đặc điểm và vẻ đẹp của hình tượng sông Hương trong văn bản trên theo bảng sau:

Góc nhìn		Đặc điểm	Vẻ đẹp
Địa lí	Sông Hương ở thượng nguồn	Lúc ở rừng già: “bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc…”. Giữa lòng Trường Sơn: “như một cô gái Di-gan phóng khoáng và hoang dại”; rừng già đã hun đúc cho “bản lĩnh gan dạ tâm hồn tự do và trong sáng” Ra khỏi rừng: “một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hóa và xứ sở”.	Mang vẻ hoang dại, bí ẩn nhưng cũng có lúc dịu dàng, say đắm
	Sông Hương trước khi chảy qua thành phố Huế	Khi giáp mặt với thành Huế liền uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến, đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu; Tặng cho Huế điệu chảy lặng lờ, điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế; dòng chảy ngập ngừng như muốn đi muốn ở…vấn vương của một nỗi lòng; Khi ra khỏi kinh thành còn quyến luyến quay trở lại gặp thành phố một lần nữa ở thị trấn Bao Vinh.	Mang vẻ vui tươi, say đắm
	Sông Hương giữa lòng thành phố Huế	“như một người con gái đắm say tình tứ khi bên người mình yêu”; người con gái tài hoa “tài nữ đánh đàn trong đêm khuya”	tình tứ, duyên dáng của cô gái gặp người tình nhân hàng mong đợi
	Sông Hương trước khi từ biệt thành phố Huế	như một người con gái lưu luyến, thủy chung từ biệt người yêu.
Lịch sử		“soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ”, “ sống hết lịch sử bi tráng của thế kỉ mười chín với máu của những cuộc khởi nghĩa, và từ đấy sông Hương đã đi vào thời đại Cách mạng tháng Tám bằng những chiến công rung chuyển”…	như một chứng nhân lịch sử, công dân có trách nhiệm
Thơ ca		“mỗi nhà thơ đều có một khám phá riêng…”	cái nôi của âm nhạc cổ điển, không bao giờ lặp lại mình trong những tác phẩm

Câu 3. Qua việc khắc hoạ hình tượng sông Hương, nhà văn thể hiện tình cảm, thái độ gì đối với quê hương, xứ sở?

Qua việc khắc hoạ hình tượng sông Hương, nhà văn thể hiện tình cảm, thái độ: yêu mến, tự hào về quê hương, xứ sở.

Câu 4. Hãy chỉ ra và làm sáng tỏ đặc điểm tùy bút thể hiện qua văn bản này (cái “tôi” độc đáo, sự kết hợp tự sự và trữ tình, ngôn ngữ giàu chất thơ).

Câu 5. Qua văn bản, người viết gửi đến bạn đọc thông điệp gì? Hãy nêu lên giá trị văn hoá mà em hiểu được từ văn bản.

Câu 6. Văn bản đem lại cho em suy nghĩ gì trong việc nhìn nhận vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên quê hương mình? Hãy viết về một cảnh đẹp của quê hương em bằng một đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng).