Soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học Ngữ văn 12 chi tiết

Phong cách ngôn ngữ khoa học là một loại ngôn ngữ khá phổ biến và được dùng nhiều trong lĩnh vực khoa học – công nghệ. Qua phần soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học sẽ giúp cho các bạn biết cách sử dụng và vận dụng để đọc hiểu các văn bản.

Hãy cùng Chúng Tôi soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học thật chi tiết và đầy đủ ngay sau đây bạn nhé!

Tóm tắt nội dung bài Phong cách ngôn ngữ khoa học

Trước khi vào phần trả lời các câu hỏi trong phần soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học thì hãy cùng Chúng Tôi tóm tắt một vài kiến thức liên quan đến phong cách ngôn ngữ khoa học bạn nhé!

Khái quát về Phong cách ngôn ngữ khoa học

Phong cách ngôn ngữ khoa học là loại phong cách ngôn ngữ được dùng trong các văn bản thuộc lĩnh vực khoa học và công nghệ. Nó thường được gọi là văn bản khoa học.

Văn bản khoa học tồn tại ở cả hai dạng là viết và nói. Nó thường có ba loại là văn bản khoa học chuyên sâu, văn bản khoa học giáo khoa và văn bản khoa học phổ cập.

Đặc trưng của văn bản khoa học bao gồm:

• Tính khái quát, trừu tượng.
• Tính logic, lí trí.
• Tính khách quan.

Cách sử dụng phương tiện ngôn ngữ trong phong cách ngôn ngữ khoa học

Về ngữ âm, chữ viết

Văn bản khoa học có những đặc điểm riêng về hệ thống kí hiệu khoa học mà người viết và người đọc phải biết sử dụng và tiếp nhận được. Bên cạnh đó là yêu cầu về phát âm để thu hút người nghe.

Về từ ngữ

Mỗi ngành khoa học khác nhau thì đều có những thuật ngữ khác nhau. Người sử dụng cần hiểu rõ về các thuật ngữ đó để sử dụng một cách chính xác.

Văn bản khoa học đòi hỏi tính khách quan, phi cá thể. Vì vậy từ ngữ trong đó thường mang sắc thái biểu cảm trung hòa.

Về kiểu câu

Văn bản khoa học có hệ thống thuật ngữ riêng buộc người dùng phải hiểu chính xác mới sử dụng được. Để trình bày những biện luận, suy lí khoa học, văn bản khoa học dùng các kiểu câu phức có đầy đủ các cặp quan hệ từ hô ứng.

Về biện pháp tu từ

Văn bản khoa học không dùng các biện pháp tu từ. Tuy nhiên, trong văn bản khoa học phổ cập, người ta vẫn thường sử dụng các biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh, nhân hóa,…

Về bố cục, trình bày

Cách trình bày, bố cục của văn bản khoa học phải chặt chẽ và logic. Các văn bản khoa học không có khuôn mẫu cố định nhưng thường được trình bày theo trật tự, chương, mục.

Tiếp theo hãy cùng Chúng Tôi soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học để hiểu rõ hơn về phong cách này nhé!

Soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học

Soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học chương trình chuẩn

Câu 1 trang 76 Sgk Ngữ văn 12 tập 1

Bài Khái quát văn học Việt Nam từ cách mạng tháng 8 năm 1945 đến hết thế kỉ XX là một văn bản khoa học. Hãy cho biết:

a) Văn bản đó trình bày những nội dung khoa học gì?

b) Văn bản đó thuộc ngành khoa học nào?

c) Ngôn ngữ khoa học ở dạng viết của văn bản đó có đặc điểm gì dễ nhận thấy? 

Trả lời câu 1 soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học:

a) Bài Khái quát văn học Việt Nam từ cách mạng tháng 8 năm 1945 đến hết thế kỉ XX trình bày những nội dung khoa học như sau:

• Khái quát về văn học Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1975. Văn bản nêu ra hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hóa.
• Những chuyển biến là một số thành tựu của văn học Việt Nam thời bấy giờ.
• Những đặc điểm chung về nội dung và nghệ thuật.

b) Văn bản này thuộc ngành khoa học xã hội, loại văn bản khoa học giáo khoa. Loại văn bản này thường được sử dụng để giảng dạy và mang tính sư phạm.

c) Đặc điểm dễ nhận thấy của ngôn ngữ khoa học ở dạng viết của văn bản đó là:

• Hệ thống đề mục được sắp xếp từ lớn đến nhỏ, từ khái quát đến cụ thể.
• Sử dụng nhiều thuật ngữ. Đặc biệt là thuật ngữ văn học.
• Kết cấu văn bản rõ ràng, chặt chẽ do các câu, mạch lạc, làm nổi bật từng đoạn.

Tiếp theo hãy cùng Chúng Tôi trả lời câu 2 trong phần soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học bạn nhé!

Câu 2 trang 76 Sgk Ngữ văn 12 tập 1

Giải thích và phân biệt thuật ngữ khoa học với từ ngữ thông thường qua các ví dụ sau trong môn hình học: điểm, đường thẳng, đoạn thẳng, mặt phẳng, góc, đường tròn, góc vuông. 

Trả lời câu 2 soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học:

Thuật ngữ khoa học

• Điểm: Đây là một đối tượng cơ bản của hình học. Điểm là một hình rất nhỏ, có hình tròn và có thể được nhìn thấy bằng mắt thường.
• Đường thẳng: Có một và chỉ một đường thẳng đi qua hai điểm bất kì. Đường thẳng là một đường không bị giới hạn.
• Đoạn thẳng: Là đoạn ngắn nhất nối hai điểm bất kì lại với nhau.
• Mặt phẳng: Đây là một khái niệm cơ bản trong môn hình học. Mặt phẳng tập hợp tất cả các điểm trong một không gian ba chiều.
• Góc: Là một phần mặt phẳng bị giới bạn bởi hai đường thẳng. Hai đường thẳng này được xuất phát ở cùng một điểm.
• Đường tròn: Là đường tập hợp tất cả cả điểm có cùng một tâm và bán kính.
• Góc vuông: Là góc bằng một nửa góc bẹt. Góc vuông là một góc bằng 90 độ.

Từ ngữ thông thường

• Điểm: Chỉ về nơi chốn và một địa điểm.
• Đường thẳng: Là một đường dài không bị giới hạn về hai phía. Đường thẳng có đặc điểm không gấp khúc hay bị uốn cong.
• Đoạn thẳng: Là một đoạn không bị cong hay bị gãy khúc.
• Mặt phẳng: Là bề mặt của một vật phẳng. Nó không bị gồ ghề hay lồi lõm.
• Góc: Là một phần, một phía nào đó.
• Đường tròn: Là đường bao của một hình tròn.
• Góc vuông: Là góc nằm giữa hai cạnh và bằng 90 độ.

Câu 3 trang 76 Sgk Ngữ văn 12 tập 1

Hãy tìm các thuật ngữ khoa học và phân tích tính lí trí, logic của phong cách ngôn ngữ khoa học được thể hiện qua đoạn văn.

Trả lời câu 3 soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học:

Đoạn văn có các thuật ngữ khoa học như khảo cổ, hạch đá, mảnh tước, di chỉ xương,… Những thuật ngữ này được sử dụng trong ngành lịch sử và địa lí.

Tính lí trí, logic của phong cách ngôn ngữ khoa học được thể hiện như sau:

• Mỗi câu văn trong đoạn đều là một đơn vị thông tin và đơn vị phán đoán logic. Câu nào cũng chứa các thuật ngữ thuộc khoa học lịch sử.
• Đoạn văn không sử dụng biện pháp tu từ, không dùng từ đa nghĩa.
• Cấu tạo của đoạn văn chặt chẽ, logic và triển khai theo lối diễn dịch. Câu đầu nêu luận điểm, các câu sau đưa ra các minh chứng khẳng định luận điểm.

Câu 4 trang 76 Sgk Ngữ văn 12 tập 1

Hãy viết một đoạn văn thuộc loại văn bản khoa học phổ cập về sự cần thiết của việc bảo vệ môi trường sống ( nước, không khí, đất)

Trả lời câu 4 soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học:

Như chúng ta đã biết, 70% cơ thể con người là nước. Vì vậy, nước chiếm một vai trò cực kì quan trọng trong đời sống hàng ngày. Đối với cơ thể, nước chiếm lượng lớn trong tế bào, có vai trò vận chuyển, đưa máu đi khắp cơ thể, thanh lọc thận,…

Nước còn chiếm một vai trò quan trọng trong đời sống hàng ngày của con người. Nước dùng để uống, dùng cho sinh hoạt hằng ngày và dùng để nuôi cây cối phát triển.

Không những thế, trong những ngành công nghiệp, nước cũng chiếm một phần quan trọng. Nước dùng để phát triển thủy điện, sử dụng trong các nhà máy lọc sàng nguyên liệu,…

Chúng ta cũng đã từng thấy những nơi không có nước sạch để sử dụng đã bị ảnh hưởng lớn như thế nào. Cuộc sống của con người dường như là rơi vào bế tắc khi không có nước sạch để sử dụng.

Hiện nay, nguồn nước sạch ở Việt Nam và trên thế giới cũng đang có nguy cơ bị ô nhiễm. Đã có rất nhiều nơi trên thế giới nguồn nước bị ô nhiễm trầm trọng. Vì vậy, chúng ta cần phải chung tay góp sức để bảo vệ cho nguồn nước tránh bị ô nhiễm.

Cùng Chúng Tôi tiếp tục soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học ở chương trình nâng cao nhé!

Xem thêm: Soạn bài Phong cách ngôn ngữ báo chí ngữ văn 11 ngắn nhất

Soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học chương trình nâng cao

Câu 1 trang 200 Sgk Ngữ văn 12

Hãy nêu các đặc điểm chung và cách sử dụng phương tiện ngôn ngữ trong phong cách ngôn ngữ khoa học

Trả lời câu 1 soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học:

Các đặc điểm chung trong phong cách ngôn ngữ khoa học là:

• Tính khái quát, trừu tượng: Biểu thị các khái niệm khoa học và thể hiện ở hệ thống luận điểm khoa học từ lớn đến nhỏ, từ cấp độ cao đến cấp độ thấp, từ khái quát đến cụ thể (hoặc ngược lại).
• Tính lí trí, logic: Từ ngữ trong các văn bản khoa học chỉ được dùng với một nghĩa; không dùng từ đa nghĩa hoặc dùng từ theo nghĩa bóng và ít dùng các phép tu từ.
• Tính khách quan, phi cá thể: Từ ngữ và câu văn trong văn bản khoa học có màu sắc trung hoà, ít biểu lộ sắc thái cảm xúc.

Cách sử dụng phương tiện ngôn ngữ trong phong cách ngôn ngữ khoa học được thể hiện:

• Về ngữ âm, chữ viết: Văn bản khoa học có những đặc điểm riêng về kí hiệu mà người viết và người đọc phải hiểu để tiếp nhận thông tin.
• Về từ ngữ: Mỗi ngành khoa học đều có những thuật ngữ riêng. Vì vậy, người sử dụng bắt buộc phải hiểu đúng những thuật ngữ đó để dùng một cách chính xác. Văn bản khoa học không dùng những từ ngữ địa phương, biệt ngữ xã hội,…
• Về kiểu câu: Văn bản khoa học thường có chủ ngữ không xác định hoặc bị khuyết chủ ngữ. Để trình bày những biện luận, suy lí khoa học thì văn bản khoa học sẽ sử dụng các câu phức có đầy đủ các cặp quan hệ từ hô ứng.
• Về biện pháp tu từ: Văn bản khoa học chuyên sâu và giáo khoa sẽ không dùng biện pháp tu từ.
• Về bố cục, trình bày: Cách trình bày và bố cục của văn bản khoa học phải chặt chẽ và mang tính logic. Văn bản khoa học thường được trình bày theo mục và chương.

Cùng Chúng Tôi trả lời câu 2 soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học

Câu 2 trang 200 Sgk Ngữ văn 12

Chỉ ra những đặc điểm chung và cách sử dụng phương tiện ngôn ngữ trong phong cách ngôn ngữ khoa học được thể hiện ở đoạn trích.

Trả lời câu 2 soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học:

Đoạn văn được viết theo phong cách ngôn ngữ khoa học. Đoạn văn nói về đề tài ngoại cảm.

Đoạn văn có sử dụng các thuật ngữ trong tâm lí học như cảm giác, kích thích, giác quan, nội cảm, tín hiệu, tri giác, ngoại cảm,…

Đoạn văn có đưa ra khái niệm trừu tượng và khái quát về ngoại cảm. Ngoài ra đoạn văn còn thể hiện tính logic khi chỉ dùng một từ “ngoại cảm” để đưa ra những khái niệm liên quan.

Cách diễn đạt trong đoạn văn rất chặt chẽ và không sử dụng các yếu tố tu từ. Đối với những thuật ngữ quan trọng còn được chú thích bằng tiếng Pháp để người đọc tiện theo dõi.

Câu 3 trang 200 Sgk Ngữ văn 12

Đoạn văn bản sau có thuộc phong cách ngôn ngữ khoa học không? Tại sao?

Trả lời câu 3 soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học:

Đoạn văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ khoa học. Bởi vì:

• Đề tài được nói đến trong đoạn văn là vấn đề về khoa học: Văn học viết Việt Nam.
• Đoạn trích sử dụng nhiều thuật ngữ liên quan đến văn học viết Việt Nam như văn học viết, văn học dân tộc, chữ Hán, chữ Nôm, chiếu, biểu, hịch, cáo, chép sử, bình sử,…
• Cách diễn đạt của đoạn văn chặt chẽ và không có các yếu tố tu từ.
• Đoạn văn được trích trong sách giáo khoa. Thể hiện đặc điểm diễn đạt của văn bản giáo khoa dành cho học sinh.

Trên đây là toàn bộ nội dung liên quan đến soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học. Hy vọng qua bài viết này bạn đã có được một bài soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học thật đầy đủ và chi tiết. Đừng quên theo dõi Chúng Tôi mỗi ngày để biết thêm nhiều thông tin hay bạn nhé!